السبت، 23 أغسطس 2014

سويد.. سێ دايك و سێ كچ به‌ده‌م هاوارى منداڵ و ژنانى شنگاله‌وه‌ دێن . : NRT TV :.

سويد.. سێ دايك و سێ كچ به‌ده‌م هاوارى منداڵ و ژنانى شنگاله‌وه‌ دێن . : NRT TV :.

NRT – ستۆكهۆڵم: سێ دايك له‌گه‌ڵ كچه‌كانيان شه‌و و رۆژيان خستووه‌ته‌ سه‌ر يه‌ك، بۆ ئه‌وه‌ى له‌ سويده‌وه‌ كۆمه‌ك و هاوكارى مرۆيى و داووده‌رمان و شير بۆ منداڵان و پێداويستى ژنان بۆ ئاواره‌كانى شنگال كۆبكه‌نه‌وه.

كاره‌ساتى ئاواره‌بوونى ده‌يان هه‌زار هاووڵاتى شنگالى بووه‌ته‌ سه‌رباسى ميدياى جيهانى و ديمه‌نه‌كانى ئه‌و كاره‌ساته‌ بوونه‌ته‌ ناسنامه‌يه‌ك بۆ قه‌باره‌ى ئه‌و كاره‌ساته‌ى به‌سه‌ر كۆمه‌ڵگه‌ى ئێزدى نشينى شنگالييدا هاتووه‌.

كه‌ژاڵ ئاكره‌يى و كچه‌كه‌ى لاڤين له‌گه‌ڵ دوو دايكى ديكه‌دا و دوو ده‌سته‌خوشكى لاڤيندا، ماوه‌ى زياتر له‌ هه‌فته‌يه‌كه‌ هه‌ڵمه‌تێكى فراوانى كۆكردنه‌وه‌ى هاوكارييان بۆ منداڵان و ژنانى شنگالى له‌ ستۆكهۆڵمى پايته‌ختى سويد ده‌ستپێكردووه‌.

له‌ لێدوانيدا بۆ ماڵپه‌ڕى NRT كه‌ژاڵ ئاكره‌يى رايگه‌ياند، ئامانجمان له‌ ئه‌نجامدانى ئه‌و هه‌ڵمه‌ته‌ گه‌ياندنى هاوكارى مرۆييه‌ به‌ ئاواره‌كانى شنگال، به‌ تايبه‌تى منداڵ و ژنانى ئاواره‌بوو و كاره‌ساتبارى ئه‌و ناوچه‌يه‌.

وتيشى: "ئێمە سێ دایک و سێ کچەکانمان ئەو کارە دەکەین، بێ یارمەتی هیچ لایەنێک. هەر سێ دایک کار دەکەین و سێ کچەکان خوێندکارن لە ئامادەیی، ‌لە دوای کار تا درەنگی شەو کۆمەک کۆ دەکەینەوە".

روونيشيكرده‌وه‌، ئه‌وان، پێويستييه‌ بنه‌ڕه‌تييه‌كانى وه‌ك خواردن و شير و خۆراكى منداڵان و داو و ده‌رمان و پێويستى ديكه‌ى ژيان وه‌ك جلوبه‌رگ و پێويستى رۆژانه‌ كۆده‌كه‌نه‌وه‌.

هه‌ريه‌ك له‌ "لەنجە فه‌وزی" و کچەکەی "سۆما"، له‌گه‌ڵ "‌نەغەدە تاڵەبانی" و کچەکەی "کانی" له‌ دواى ته‌واوبوونى كاريان له‌گه‌ڵ كه‌ژاڵ و لاڤين تا نيوه‌ى شه‌و سه‌رقاڵى رێكخستن و ئاماده‌كردنى ئه‌و شتانه‌ ده‌بن كه‌ كۆيان كردووه‌ته‌وه‌ و ئاماده‌يان ده‌كه‌ن بۆ ناردنه‌وه‌.

به‌ گوێره‌ى لێدوانى كه‌ژاڵ ئاكره‌يى تا ئێستا زياتر له‌ دوو ته‌ن كه‌رسته‌ و پێداويستيان كۆكردووه‌ته‌وه‌ و بڕياره‌ به‌ هاوكارى كۆمپانيايه‌كى فڕۆكه‌وانى، رۆژى چوارشه‌ممه‌ى ئه‌م هه‌فته‌يه‌، وه‌جبه‌ى يه‌كه‌مى پێويستييه‌كان بگه‌يه‌نرێنه‌وه‌ هه‌رێم.

هه‌روه‌ها وتى: "كۆمه‌كه‌كه‌ ته‌نيا شمه‌ك نييه‌ و بڕێك پاره‌ش كۆكراوه‌ته‌وه‌ و ره‌وانه‌ كراوه‌ بۆ ئه‌وه‌ى لێره‌ بدرێته‌ شمه‌كى تايبه‌ت به‌ منداڵ و ژن بۆ ئاواره‌كان".

سه‌ره‌ڕاى هاوكارييه‌ مادييه‌كان، ئه‌و 3 دايك و 3 كچه‌كانيان بڕێكى به‌رچاو داو و ده‌رمانى پزيشكيان كڕيوه‌ و له‌ رێگه‌ى گروپى پزيشكى كوردى- سويدى له دهۆك، گه‌ياندوويانه‌ته‌ ئاواره‌كان.

كه‌ژاڵ ئاكره‌يى
كەژاڵ ئاكرەیی، لە ساڵی 1996ەوە هاوڕێ لەگەڵ خێزانەكەیان رووی لە سوید كردووە. ئێستا لەو وڵاتە گیرساوەتەوە و توانیویەتی لە بواری ئابووری بخوێنێت. لە بەشی بودجە و كاروباری كۆمەڵایەتی وەزارەتی دارایی ئەو وڵاتەش پلەی بەرپرسیارێتی بەدەستهێناوە.

وێڕای ئەوەی چالاكی رێكخراوەیی ئەنجامدەدات، بۆ ماوەی چوار ساڵ وەك وەرگێڕی یاسایی بۆ پەنابەرانی كورد و عەرەب لە ئۆفیسی فەرمانگەی كۆچ و پاسەپۆرتی سویدی ئیشی كردووە.

دواتر پەرەی بە كارەكەی داوە، كۆمپانیایەكی بۆ خزمەتگوزارییەكانی زمان و وەرگێڕان و رێپیشاندەری بۆ ئاڵوگۆڕی بازرگانی نێوان سوید و هەرێم دامەزراندووە.

لە ئێستادا وێڕای ئەركە فەرمییەكەی وەك فەرمانبەری وەزارەتی دارایی، ئەو لەگەڵ رێكخراوی "UMIA"، كه تاكه پرۆژەیەی سویدیە بە هاوكاری فەندی ئەوروپایی و بە سەرپەرشتی هەریەك لە وەزارەتی كار، شارەوانی ستۆكهۆڵم و فەرمانگەی دڵنیایی كۆمەڵایەتی بۆ هاوكاریكردنی ئەو گەنجانەی سووكە حاڵەتی تێكچوونی باری دەروونیان هەیە كار دەكات.

لە میانەی كاركردنیدا تا ئێستا هیچ لایەن و رێكخراوێكی ناوخۆیی و دەرەكی و حكومەتيی بۆ ئەو كارە مرۆییانە، هاوكاری كەژاڵیان نەكردووە و داهاتی كۆمپانیاكەی و بەخششی زیادە كاركردنی خۆی بۆ بەڕێوەبردنی ئەو چالاكیانەی تەرخانكردووە و تەنانەت مانگانە بڕێك لە موچەكەشی تایبەت دەكات بۆ كڕینی ئەو دەرمانانەی منداڵان پێویستیانە و لە هەرێم دەستناكەون و وەك هاوكاری بۆیان دەنێرێتەوە.

له‌ ميانى كاره‌كه‌يدا له‌ پێناو ته‌ندروستى منداڵانى كورد، پزیشكێكی خانەنشینی سویدی لە بارەی كەیسەكانییەوە هاوكاری دەكات و رێنمایی پێویستی خۆبەخشانە پێدەدات.

كەژاڵ لە میانەی پرۆژە خێرخوازییەكانیدا هاوكاری منداڵانی توشبوو بە نەخۆشییەكانی "diagnos"، " Neuropsykiatrik"، " Diagnos ADHD"، " Autism"، " Aspergers syndrom"، "Downsyndrom"، "mild intellectual disability" دەكات.
 


ئا: ئه‌رسه‌لان ره‌حمان

الخميس، 7 أغسطس 2014

هه‌ولێر.. كۆمه‌ك بۆ منداڵانى ئاواره‌ى شنگال كۆده‌كرێته‌وه‌ . : NRT TV :.

هه‌ولێر.. كۆمه‌ك بۆ منداڵانى ئاواره‌ى شنگال كۆده‌كرێته‌وه‌ . : NRT TV :.

هه‌ولێر: به‌ مه‌به‌ستى به‌هاناوه‌چوونى منداڵانى ئاواره‌بووى شنگال، به‌ڕێوبه‌رايه‌تى رۆشنبيرى منداڵ/هه‌ولێر، هه‌ڵمه‌تێكى كۆكردنه‌وه‌ى كۆمه‌ك و هاوكارى تايبه‌ت به‌ منداڵان به‌ڕێوه‌ده‌بات.

هه‌ڵمه‌ته‌كه‌ رۆژى شه‌ممه‌ 9ى ئاب/ئۆگستى 2014، له‌ شارى هه‌ولێر و له‌ به‌ڕێوبه‌رايه‌تى رۆشنبيرى منداڵ ده‌ستپێده‌كات و ماوه‌ى چوار رۆژ به‌رده‌وام ده‌بێت.

شوێنى كۆكردنه‌وه‌ى كۆمه‌ك و هاوكارييه‌كان، له‌ بيناى به‌ڕێوبه‌رايه‌تييه‌كه‌يه‌، كه‌ ده‌كه‌وێته‌ گه‌ڕه‌كى (به‌سته‌پيازه‌)، ته‌نيش ياريگاى خواكوڕك.

به‌ گوێره‌ى زانيارييه‌ رۆژنامه‌وانييه‌كان، رۆژانه‌ منداڵانى ئاواره‌بوو له‌ چياى شنگال به‌ هۆى خراپى ره‌وشى مرۆيى و نه‌بوونى ئاو و خۆراكى پێويسته‌وه‌ ژيان له‌ده‌ستده‌ده‌ن.

به‌ڕێوبه‌رايه‌تى رۆشنبيرى منداڵ، له‌ راگه‌يه‌ندراوێكدا، كه‌ وێنه‌يه‌كى ده‌ست (NRT) كه‌وتووه‌، رايگه‌ياندووه‌، "ئێمه‌ لێره‌وه‌ به‌ مه‌به‌ستی به‌هاناوه‌چوونی منداڵانی ئاواره‌ی شنگال و رزگاركردنی ژیانیان و كۆمه‌ككردنی خێزانه‌كانیان هه‌ڵمه‌تێكی كۆكردنه‌وه‌ی كۆمه‌ك و هاوكاری تایبه‌ت به‌ منداڵ، ئه‌نجامده‌ده‌ین".

به‌ڕێوبه‌رايه‌تييه‌كه‌، داوايكردووه‌ "داواكارین هه‌موو لایه‌ك به‌ گیانی به‌رپرسیارێتی نه‌ته‌وه‌یی و ئاینی و مرۆڤایه‌تییه‌وه‌‌ به‌ده‌م داواكارییه‌كه‌مانه‌وه‌ بێن".

بۆ په‌یوه‌ندی
ژماره‌ی مۆبایل: 07504686961
تێبینی: وه‌رگرتنی كۆمه‌ك و هاوكارییه‌كان رۆژی شه‌ممه‌ 9ی ئاب/ئۆگستی 2014، له‌ كاتژمێر (10:00)ی سه‌رله‌به‌یانی ده‌ستپێده‌كات و ماوه‌ی 4 رۆژ به‌رده‌وام ده‌بێت.

الاثنين، 4 أغسطس 2014

ئێڤار ئيبراهيم: به‌دواداچوون بۆ هه‌ڵكشانى توندوتيژى دژى ژنانى رانييه‌ ده‌كه‌ين . : NRT TV :.

ئێڤار ئيبراهيم: به‌دواداچوون بۆ هه‌ڵكشانى توندوتيژى دژى ژنانى رانييه‌ ده‌كه‌ين . : NRT TV :.

NRT – رانييه‌: هه‌ڵكشانى راده‌ى توندوتيژييه‌كانى دژ به‌ ژنان و په‌ره‌سه‌ندنى حاڵه‌ته‌كانى خۆكوشتن و كوشتنى ژنان له‌ سنوورى ئيداره‌ى راپه‌ڕين، ليژنه‌ى ژنانى هێناوه‌ته‌ ده‌نگ.

كوژرانى ژنێكى ته‌مه‌ن 21 ساڵ، به‌ ده‌ستى هاوسه‌ره‌كه‌ى، له‌ دوو رۆژى رابردوودا، يه‌كه‌مين حاڵه‌تى كوشتنى ژنان نييه‌ له‌ ماوه‌ى چه‌ند رۆژى رابردوودا له‌ سنوورى رانييه‌ تۆمار كرابێت، به‌ر له‌ويش ژنێكى 48 ساڵ به‌ ده‌ستى باوكه‌ به‌ساڵاچووه‌كه‌ى به‌چه‌قۆ كوژرا.

هاوكات له‌ يه‌ك رۆژدا ته‌رمى 3 ژن گه‌يه‌ندرايه‌ نه‌خۆشخانه‌ كه‌ به‌ رووداوى جياجياى خۆكوشتن و كوشتن ژيانيان له‌ده‌ستدابوو.

به‌ڕێوبه‌رى نووسينگه‌ى به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ى توندوتيژى دژى ژنان، رائيد حه‌سه‌ن خۆشناو، تايبه‌ت به‌ ماڵپه‌ڕى NRT رايگه‌ياند، له‌ سه‌ره‌تاى مانگى ته‌مموزى رابردووه‌وه‌ تا ئێستا 6 حاڵه‌تى خۆكوشتن و 3 حاڵه‌تى ژن كوشتن تۆمار كراوون، به‌ڵام وه‌ك باسيكرد، "هۆكارى په‌ره‌سه‌ندنى ئه‌و حاڵه‌تانه‌ نه‌زانراوه‌".

بۆ به‌دواداچوونى ئه‌و پرسه‌، ئه‌مڕۆ شاندێكى په‌رله‌مانى هه‌رێمى كوردستان سه‌ردانى ئيداره‌ى راپه‌ڕينيان كرد بۆ ئه‌وه‌ى له‌گه‌ڵ به‌رپرسانى ناوچه‌كه‌ له‌ په‌ره‌سه‌ندنى حاڵه‌ته‌كانى توندوتيژى بكۆڵنه‌وه‌.

له‌و باره‌يه‌وه‌، سه‌رۆكى ليژنه‌ى ژنان و كاروبارى منداڵ له‌ په‌رله‌مان ئێڤار ئيبراهيم رايگه‌ياند، ئه‌مڕۆ 4ى ئاب/ئۆگستى 2014، وه‌ك ليژنه‌ى داكۆكيكردن له‌ مافى ژنان و ژماره‌يه‌ك له‌ په‌رله‌مانتارانى سنوورى راپه‌ڕين سه‌ردانى رانييه‌مان كرد.

وتيشى: "مه‌به‌ستى سه‌ردانه‌كه‌ بۆ ئه‌وه‌ بووه‌، له‌گه‌ڵ به‌ڕێوبه‌ر و كاربه‌ده‌ستانى ئيداره‌ى راپه‌ڕين له‌ هۆكارى په‌ره‌سه‌ندنى ئه‌و حاڵه‌تانه‌ى توندوتيژى بكۆڵينه‌وه‌ و له‌ باره‌يانه‌وه‌ راپۆرتێك بۆ سه‌رۆكايه‌تى په‌رله‌مان به‌رز بكه‌ينه‌وه‌".

له‌ ميانى سه‌ردانه‌كه‌يدا، شانده‌كه‌ له‌گه‌ڵ هه‌ريه‌ك له‌ به‌ڕێوبه‌رى ئيداره‌ى راپه‌ڕين و به‌ڕێوبه‌رى نووسينگه‌ى به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ى توندوتيژى دژى ژنان، به‌ڕێوبه‌رى پۆليس، به‌ڕێوبه‌رى گرتووخانه‌ى رانييه‌ كۆبوونه‌وه‌يان ئه‌نجامداوه‌.

له‌ ماوه‌ى كه‌متر له‌ 10 رۆژدا كوژرانى (ه.م)ى ته‌مه‌ن 21 ساڵ،‌ پێنجه‌م حاڵه‌تى كوشتن و گيانله‌ده‌ستدانى ژنانه‌ له‌ سنوورى رانييه‌ تۆمار كرابێت.

 رۆژى 26ى ته‌مموز/يۆليۆى 2014، پۆليسى شارۆچكه‌ى دوكان له‌ زێوێ ته‌رمى ژنێكيان دۆزييه‌وه‌، كه‌ دوو گوللـه‌ به‌ جه‌سته‌وه‌یه‌ نرابوو. ئه‌و له‌ ئه‌وه‌ڵ ده‌مى گه‌نجيدابوو، له‌ شوێنی ته‌رمه‌كه‌ش چه‌كێكی جۆری كڵاشینكۆف دۆزراوه‌ته‌وه‌.

هه‌روه‌ها ئێواره‌ى هه‌مانڕۆژ (26ى ته‌مموز / يۆليۆ)، لە رانیە لە دوو رووداوی جیاوازدا دوو ژن گيانيان له‌ده‌ستداوه‌ و به‌ گوێره‌ى زانيارى سه‌ره‌تايى هه‌ردووكيان حاڵه‌ته‌كه‌يان خۆكوژى بووه‌.

وته‌بێژى ته‌ندروستى رانييه‌، تەها محەمەد، رايگەیاند، "رووداوی یەكەم خۆكوشتنی ژنێك بووە، به‌ناوى "م.ح.ر" كە تەمەنی 16 ساڵی بووە و لە ماڵی خوشكەكەی خۆی بە فیشەك كوشتووە".

رووداوی دووەمیش ژيان له‌ده‌ستدانى "ك.ر" ى 15 ساڵ بووه‌، كه‌ ده‌وترێت خۆى كوشتووه‌ و رووداوه‌كه‌ به‌ هۆى هه‌ڵواسينى په‌ته‌وه‌ روويداوه‌.

هه‌روه‌ها به‌ره‌به‌يانى رۆژى سێشه‌ممه‌ 29ى ته‌مموز/يۆليۆى 2014، له‌ شاره‌دێى چوارقوڕنه‌ى سه‌ر به‌ رانييه‌، باوكێكى به‌ساڵاچوو، ده‌ستى چووه‌ خوێنى كچه‌ ته‌مه‌ن 48 ساڵه‌كه‌ى و به‌ چه‌قۆ كوشتى.

به‌ گوێره‌ى لێدوانى به‌ڕێوبه‌رى نووسينگه‌ى توندويژى سنووره‌كه‌، "ژنه‌كه‌ ناوى (ع.ع.م) و له‌دايكبووى 1966 بوو، به‌ چه‌قۆ كوژرابوو‌".

باوكه‌كه‌ش له‌دايكبووى 1938 بوو، ئه‌و‌ به‌ گوێره‌ى حوكمه‌كانى مادده‌ى 406 له‌ ياساى سزادانى عێراقى 111ى ساڵى 1969ى تايبه‌ت به‌ كوشتن به‌ ئه‌نقه‌ست ده‌ستبه‌سه‌ر كرا‌.

به‌ گوێره‌ى ئامارى ره‌سمى به‌ڕێوبه‌رايه‌تى به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ى توندوتيژى دژى ژنان، به‌ پێچه‌وانه‌ى بانگه‌شه‌ى حكومه‌ت و لايه‌نه‌ په‌يوه‌نديداره‌كان، ئاستى توندوتيژييه‌كانى دژ به‌ ژنان و كوشتن له‌ هه‌ڵكشاندايه‌.

له‌ ئامارى ره‌سمى مانگى ئايارى رابردوودا، كه‌ مانگى سه‌يران و گه‌شتكردن و كاتبه‌سه‌ربردنه‌ له‌ هه‌رێمى كوردستان، له‌ سنوورى ئيداره‌ى هه‌رێمى كوردستان، 4 ژن كوژراون، 3 ژنيش خۆيان كوشتووه، 27 ژنيش سووتاون و 9 حاڵه‌تى ده‌ستدرێژى سێكسيش تۆمار كراوون. هه‌ولێر زۆرترين سوتان و خۆسووتان و خۆكوشتنى تێدا تۆمار كراوه.

له‌ سلێمانيش ده‌ستدرێژى سێكسى له‌ پێشه‌وه‌يه‌. به‌ به‌راورد به‌ ئامارى مانگى ئايارى 2012، توندوتيژى دوو هێنده‌ زياديكردووه. هه‌ر وه‌ك ئه‌وه‌ى به‌ به‌راورد له‌گه‌ڵ ساڵى رابردووشدا 2013، به‌ هه‌مان شێوه‌ توندوتيژى زياديكردووه.

مه‌زنده‌ ده‌كرێت، توندوتيژييه‌كانى مانگى ته‌مموزى رابردوو، به‌ به‌راورد به‌ سه‌رجه‌م مانگه‌كانى نيوه‌ى يه‌كه‌مى ئه‌مساڵ زياتر بێت.

هه‌ر له‌و چوارچێوه‌يه‌دا، به‌ڕێو‌به‌رایه‌تی پۆلیسی راپه‌ڕین، ئه‌وه‌ى ئاشكرا كردووه‌، له‌‌ماوه‌‌ی شه‌ش مانگی یه‌كه‌می ئه‌مساڵدا، 283 حاڵه‌‌تی توندوتیژی دژ به‌‌ ژنان له‌ سنووری راپه‌ڕین تۆماركراون، له‌وانه‌ 14 حاڵه‌‌تی سوتان و خۆسوتاندن، 86 حاڵه‌تی شه‌ڕكردن و لێدان، 58 حاڵه‌تی هه‌ڕه‌شه‌لێكردن و 10 حاڵه‌تی ده‌رمانخواردكردن تۆماركراوون.

هاوكات له‌‌كۆی 13 رووداوی كوشتن، كه‌‌ له‌ شه‌ش مانگی یه‌كه‌می ئه‌مساڵدا له‌‌سنووری بیتوێن و پشده‌‌ر تۆماركراون، دووان له‌ قوربانییه‌كان ژن بوون.


ئا: ئه‌.ر