تریفە عەزیز: دامەزراوەكانی حكومەت نەیانتوانیوە هیچ لە رەوشی ژن بگۆڕن
 وارڤین – ئەڵمانیا: نوێنەری ژنانی بزوتنەوەی گۆڕان و ئەندامی بەڕێوبەرایەتی ئەنجومەنی ئەڵمانیای بزوتنەوەكە لە گفتوگۆیەكی تایبەت بە وارڤین رایدەگەیەنێت: دامەزراندن و بوونی ئەو دەزگایانه حكومەت و حزبەكان بە ناوی خزمەتی پرسی ژن دروستیانكردوون بۆ قۆرغكردنی مەسەلەی ژنان بووە بە پێشینەی ئایدۆلۆژی حزبەكان و نەیانتوانیوە هیچ لە پرسی ژن بگۆڕن. وارڤین: رەوشی ژنانی كورد لە دەرەوە و چالاكی رێكخراوەكانی داكۆكیكار لە مافی ژنی كورد چۆن دەبینیت، تا چەند توانراوە دەنگی ژنی كورد و پەیامەكەی بگەیەندرێتە نێوەندی بڕیار؟ تریفە عەزیز: ئەوەی كە دەبینرێت و هەموو ئاگادارین جوڵانەوەیەكی گەورەی ژنان لەسەر ئاستێكی فراواندا هەیە و ژمارەیەكی بەرچاو رێكخراو و گروپی ژنان هەن، كە لە هەوڵدان بۆ گۆڕانكاری لە دۆخی چەقبەستووی ژنان و هێنانە ئارای بزوتنەوەیەكی ژنانی سەربەخۆ و بەدوور لە حزبایەتی . هەروەها چەندین ژنی چالاك و كارامان هەیە، كە بەشدارن لە كۆنفرانس و كۆبوونەوە نەتەوەییەكاندا و رۆڵی باشیان بینیووه، كە هۆكارێكە بۆ پەیوەندی سازكردن لەگەڵ رێكخراوە نێودەوڵەتیەكان و گەیاندنی دەنگی ژنی كورد پێیان. وارڤین: لە دەرەوە لە چەند شوێنی جیاواز تاوانی ژن كوشتن لە لایەن پەنابەری كوردەوە ئەنجامدراوون، دەگوترێت ئەمە كوردی وەك خەڵكێكی ژنكوژ ناساندووە، ئەوە تا چەند راستە.. تریفە عەزیز: بەداخەوە كورد بەم تراژیدیایە ناسراوە، بەڵی راستە، منیش وایدەبینم چونكه ئەم تاوانە ئەوەندە دووبارە بووەتەوە بووەتە خاسیەتێك و چووەتە ریزبەندی خاڵەكانی ناساندنی كلتوری كورد له دەرەوه. هۆكارەكەی بێبنەما نییە ئەوە ئامار هەیە و كەسێك نییه، نەیبیستبێت. ئەم دیاردە نا مرۆڤانەیە، پیاوی كورد لە دەرەوەو ژنی نەتەوەكانی دیكەی هێناوەوە لەئەنجامدا كوشتویەتی، هەر بە ژنی كوردەوە نەوەستاوەتەوە ئەم دیاردەیە. هەرچەندە لەهەموو شوێنێكی جیهاندا ژن كوشتن هەیە بە دەستی پیاوان بەڵام كورد لە ریزی پیشەوەیە، توندوتیژی جنسی و جەستەیی دژبە ژنان بەشێوەیەكی رووی لە زیادبوون كردووەو %35 ی ژنان لە ئاستی جیهاندا بەرەوڕووی دەستدرێژی جنسی، توند و تیژی و لێدانی جەستەیی دەبنەوە.. وارڤین: ژنانی كورد لە دەرەوە تا چەندە ئازار و مەینەتییەكانی كۆمەڵگەی كوردیان دێتەوە رێگە، ئایا گەیشتن بە ئەوروپا بۆ ژنی كورد یەكسانە بە گەیشتن بە ئارامی و ژیانێكی دوور لە توندوتیژی.. تریفە عەزیز: گەیشتن بە ئەوروپا خۆ ڕسكانە ژیانێكی ئارام و ئازاد و دوور لە توندوتیژی بۆ ئافرەتانی كورد نەڕەخساندووە لە كۆمەڵگایەكدا، كە یاسا سەروەرە و سەرتاپاش ئازادی و ئاسایش تێیدا بەرقەرارە، بەڵكو زۆرێك لە ئافرەتان مەینەتیەكانی كۆمەڵگای كوردیان هەر بەكۆڵەوەیە چونكە پیاو سالاری لە خێزاندا و چاونەكرانەوەو بێئاگایی و ناهۆشیاری ژنان بە یاسا و رێساكانی ئەو وڵاتە و نەتوانینی بە پێوە وەستانی ژنی كورد وەك ژنێكی كارامه و بەتوانا وایكردووە، هەمان ژینگە بژی، كە جیاوازیەكی ئەوتۆی نییە لەگەڵ كوردستان، بۆیە هۆشیاركردنەوەی ژنان زەرورەتێكه، كە دەبێت هەمووان هەوڵی بۆ بدەین. وارڤین: هەڵسەنگاندنتان بۆ كار و چالاكی رێكخراوەكانی ژنان لە هەرێمی كوردستان چۆنە، تا چەند پێتان وایە رێكخراوەكان توانیویانە دەنگی ژنانی كورد بگەیەنن و ببنە بەرگریكاری مافەكانیان.. تریفە عەزیز: بە بڕوای من لەگەڵبوونی ئەو هەموو رێكخراو و ئەو چەندین دەزگا و دامەزراوانەی، كە حكومەت بۆ كێشەكانی ژنان پێكیهێناوە نەیانتوانیووە هیچ لە باری ژنان بگۆڕن، بە پێچەوانەوە توندوتیژییەكان تا دێت روو لە هەڵكشانە زۆربەیان رێكخراوی حزبین و بێدەسەڵاتن لە بەردەم ئەو ئەركەی هەیانە و تەنها لەچوارچێوەی رێگەپێدان و رێگە پێنەدانی ئەو لایەنەدا كار دەكەن كە سەر بەون، وەك جەستەیەكی شەلەل بوو وان كە جوڵەیان نەماوه، بەڵام بەناو هەن و پشتیوانی داراییان هەیە و كرداریان نییە، سیستەمی دەسەڵات له هەرێمی كوردستاندا وایكردووه، رێكخراوی سەربەخۆ بوونی نەبێت و هەموو كۆیلەی حزبەكان بن، ئەو رێكخراوانەشی كە ناوی سەربەخۆیان لە خۆیان ناوە بەهۆی خەرجنەكردنی بودجەی پێویست بۆیان ئەوانیش شەلەل بوون لە بەئەنجام گەیاندنی كارەكانیاندا. وارڤین: لە هەرێمی كوردستاندا حكومەت دەزگای وەك ئەنجومەنی خانمان و بەڕێوبەرایەتی توندوتیژی دروستكردووە، بەڵام ژن كوشتن و توندوتیژی رۆژ لە دوای رۆژ زیاتر دەبێت، ئایا كێشەكە لە چیدایە بۆچی ئەو هاوكێشەیە پێچەوانە نابێتەوە، بەو واتایەی مادەم ئەو دەزگایانە هەن پێویستە رێژەی توندوتیژی كەم ببێـتەوە.. تریفە عەزیز: راسته حكومەت ژمارەیەك دەزگای بۆ خزمەت بەكێشەی ژن پێكهێناوه، وەك لیژنەی باڵای نەهێشتنی توندوتیژی و بەڕێو‌بەرایەتیەكانی بەدواداچونی توندوتیژی و مەكتەبی كۆمەڵایەتی و ئەنجومەنی خانمانیش لەسەردەمی كابینەی شەشدا دامەزراوە و سەر بە ئەنجومەنی وەزیرانه، بەڵام دامەزراندن و بوونی ئەو دەزگایانە بۆ قۆرغكردنی مەسەلەی ژنان بووە بە پێشینەی ئایدۆلۆژی حزبەكان، لەگەڵ بوونی ئەم دەزگایانەشدا كوشتن و توندوتیژی بەرامبەر ژنان هەر روو لە زیاد بوونە، چونكە هەموویان سێبەری حزبەكانیان و ئۆرگانی بێ دەسەڵاتن كە خاوەنی كردارێك نین، كە لە دروشمەكەیاندا بەرزیان كردووەتەوە و ئەم توندوتیژیەی دەرهەق بە ژن دەكرێت بە پلەی یەكەم دەسەڵاتی سیاسی و هێزە سیاسیەكان لێی بەرپرسن. وارڤین: كەواتە هۆكاری راستەقینەی بوونی ئەو هەموو توندوتیژیە چیە.. حكومەت و دەسەڵاتەكانی هەرێم تا چەند بەرپرسیارێتیان لە ئەستۆیە بۆ كۆتایهێنان بەو رەوشەی ژنی كورد رووبەڕووی بووەتەوه؟ تریفە عەزیز: هۆكاری راستەقینەی توندوتیژی دەسەڵاتی سیاسییە، كە حكومەت هەیمەنەتی تەواوی بەسەر هەموو لایەنەكانی ژیاندا كێشاوە، یاسا سەروەر نیه و بە ویستی دوو حزبە زلهێزەكە كاری پێدەكرێت و بكوژ دوای ماوەیەك بەیاسای لێبوردنی گشتی ئازاد دەكرێت، یاسای باری كەسێتی یاسایەك نییە ژن بپارێزی، یان دەسەڵاتی پێ بدات، بەڵكو بە هەموو شێوازێك ژن پلە دووە... پەرلەمانێكی زۆرینە و كەمینەمان هەیە كە هەموو پرۆژە یاساكان بە دەنگی زۆرینە تێدەپەڕێندرێت، یان پەرلەمان یاسا دەردەكات و كاری پێناكرێت و جێبەجێ ناكرێت.. شەریعەت و ئاینیش هۆكارن بۆ ئازادی زەوتكردن لە ژنان و بچوككردنەوەی رۆڵی ژن لە كۆمەڵگەدا. هەر بۆیە بۆ چارەسەری ئەو كێشانە دەبێت ئاڵوگۆڕێكی ریشەیی لە سیستەمی دەسەڵاتدا بكرێت، دەسەڵاتێك بخوڵقێ كە نوێنەری خەڵكی بێت بە هەموو چین و توێژەكانیەوه، خەباتی ژنانیش بەشێكن لەم خەباتە دانەبڕاوه. وارڤین: لە بارەی بەشداری سیاسییانەی ژنەوە دەگوترێت ژنان پەراوێزخراوون و بڕیارە سیادییەكان و كۆبوونەوە گرنگ و چارەنووسسازەكان هێشتا بەدەستی پیاوانەوەن و بوونی ژنێك یان دوو ژن تەنیا بۆ رتووشكردنی سیمای پیاوانەی كۆبوونەوەكانە.. تریفە عەزیز: ژمارەیەكی كەم ژن لە حزبەكاندا بوونیان هەیە هەروەك چۆن كۆمەڵگایەكی پیاو سالارمان هەیە بەهەمان شێوە سیاسەتێكی پیاو سالاریش دەبینریت لە هەرێمی كوردستاندا. پیاوان لەوێ رێگرن لە گەیشتنی ژن بە پلەی بەرزی حزبی و پۆستی گەورە لە سیاسەتدا، هەتا ژن نەبێتە هاوشانی پیاو لە سیاسەتدا چاكسازی و گۆڕانكاری روو نادات. دەبێت ژن خاوەنی پێگەی خۆی بێت و پەراوێز نەخرێت. چونكە گرنگه، ژن خاوەنی وشەو ئایدیا و كردار و بیركردنەوەی خۆی بێت و نەبێتە سیبەری پیاو چونكە ژنمان هەیە لە هەموو حزبەكاندا و لە پەرلەمانیشدا بەڵام بۆ تا ئێستا كێشەی ژن وا بە زەقی ماوەتەوە، لەبەر ئەوەی ئەو ژنانە هۆكارێك نین بۆ بردنە پیشەوەی كێشەكان، ئەوەندەی لە خەمی بردنە پێشەوەی پرۆژەی حزبەكانیاندان ئەوەندە لە خەمی كێشەی ژندا نین، دەنا چۆن یاسای فرە ژنی لە پەرلەماندا دەچێتە پێشەوە و جێبەجێ دەكرێت .. بە دڵنیایی بوونی ژنێك و دوان لە حزبێكدا تەنها بۆ رتووشكردنی سیمای پیاوانەی كۆبونەوەكانە و هەر هەمان نوێنەری عەقڵی پیاون. وارڤین: لە وادەی هەڵبژاردنەكانی پەرلەمانی و سەرۆكایەتی نزیك دەبینەوە ئایا كاتی ئەوە نەهاتووە، ژن خۆی بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێم كاندید بكات.. تریفە عەزیز: من لەو باوەڕەدام ژنمان هەیه شایستەی پۆستی سەرۆكایەتیه، بەڵام كوا و لە چ حزبێكدا رێگەدراوە ژن بگاتە ئەو پێگە سیاسیە، بە دەلیلی ئەوەی شێوەی سیاسەتی پیاو سالاری رێگە بەوه نادات. وارڤین: یەكێك لەو رەخنانەی لە بزوتنەوەی گۆڕان دەگیرێت ئەوەیە رۆڵی ژن وەك رۆڵێكی بەرجەستە دەرناخات و بزوتنەوەكە دنیابینیەكی روون و ئاشكرای بۆ پرسی ژن نیە، ئێوە كە لەناو بزوتنەوەكەدان چۆن بیر لەوە دەكەنەوە، ئایا راستە گۆڕان پرسی ژن بە هەند وەرناگرێت و دیدگایەكی تایبەتی بۆی نیە.. تریفە عەزیز: زۆر دوورە لە راستیەوە ئەگەر بگوترێت بزوتنەوەی گۆڕان دنیا بینییەكی روون و ئاشكرای بۆ پرسی ژن نییە، یان رۆڵی ژنی بەرجەستە دەرنەخستووە، چونكە ئاشكرایە، كە چەندین ژنمان لەناو بزوتنەوەكەدا كار دەكەن و چەندین ژن لە پەرلەماندا هەن، هەروەها ژنمان هەیە لە جڤاتی نیشتمانیدا، كە دامەزراوەیەكی سەركردایەتی بوارەكانی كاری سیاسی و رێكخراوەیی وكارگیڕی و دارای و میدیایی بزوتنەوەی گۆڕانە، ژنمان هەیه، كە ئەندامی كۆنگرەیە و لە هەموو وڵاتەكانیشدا نوێنەری ژنمان هەیە لە ئەنجومەنی وڵاتیشدا بەهەمان شێوە. واتا لەهەموو كایەكاندا ژن بوونی هەیە و زەرورە كە بە هزرو فكرێكی ژنانەوە ڕۆڵی خۆیان ببینن لەم هاوكێشە سیاسیەدا. وارڤین : لە هەرێمدا چالاكانی ژن، كەوتوونەتە سەر رێچكەی كاری گروپ و كەمپینسازی، بەڵام كێشەكە لەوەدایە كە دەسەڵات بایەخی ئەوتۆ بە پەیامی كەمپینەكان نادات، لە ئێستادا ژنان چی بكەن بۆ ئەوەی دەسەڵات ناچار بكەن گوێیان بۆ بگرێت و پەیامەكانیان بە هەند وەربگرێت... تریفە عەزیز: دەسەڵات بایەخی ئەوتۆ به پەیامی كەمپینەكان نادات و ژنانی چالاكیش دەبێت میكانیزمی تازە بدۆزنەوە بۆ كارەكانیان هەروەك چۆن زۆر بەكاربردنی یەك جۆر ئەنتی بایۆتیك وا دەكات مایكرۆبەكە یان ڤایرۆسەكە بەرگری بكات و خۆی بگونجێنێت لەگەڵ بارو‌دۆخەكەداو وتەشەنەی خۆی بكات و بەردەوام بێت، هەمان بابەتە بۆ كەمپینەكانیش كە زەرورە رێكخراوەكان میكانیزمی تازە بدۆزنەوە هەر وەك چۆن پێویستە ئەنتی بایۆتیكی تازە وەربگیریت .. بەڵام گرنگە ژنانی دەرەوەو ناوەوەی هەرێم یەكڕیز بن و كۆ بن لە هەموو پرسەكاندا هەتا ئەو شێوازی كارە دەستە جەمعیە قایل نەبن بڕوا ناكەم ئەو دەسەڵاتە گوێ بۆ پەیامەكانیان بگرێت. وارڤین: پەیامت چیە بۆ چالاكانی ژن و خوازیاری لە رێگەی وارڤینەوە چی بە ژنانی كورد بڵێیت.. تریفە عەزیز: خوازیارم، ژنی كورد بە گشتی خاوەنی بزوتنەوەیەكی ژنانەی خۆیان بن، خاوەنی فكرو هۆشیاریەكی بەرزی فێمینستی خۆیان بن، ئەوە نەبێت كە دەوڵەت تەنها بۆ مۆدێرن دەرخستنی خۆی ژنان بەكار بەرێت و لەراستیشدا ژن غەرقی كێشە بێت وتواناكانی سانسۆر كرابن . هیواخوازم ژن هۆشیاری تەواوی لەسەر مافەكانی خۆی هەبێت و زانیاری زیاتر كۆبكەنەوە، زەرورە ژن جەریئ و بێ ترس بێت و لەهەموو تاوانەكان و پێشێلكارییەكاندا دەنگیان ببیسترێت، چونكە وابەستەبوونی مرۆڤی كورد بە كلتورو داب و نەریتە باوەكانەوە ئازادی و یەكسانی وەك پێویست نایەنێتەدی. سى ڤى: تریفە ئەمین شوێن وساڵی لەدایكبوون: سلێمانی،10/12/1970. باری كەسێتی: خێزاندار. رەگەزنامە: ئەڵمانی. زمان: كوردی، ئەڵمانی،عەرەبی. پلەی زانستی: بەكالۆریۆس، كۆلیجی زانست/ بایۆلۆجی. 1994 – 1997 ئەندامی كۆمەڵی هیوای عێراقی، بەڕێوبەری تاقیگەی كلینیكی كۆمەڵەی هیوای عێراقی خێرخوازی. 1995 ئەندامی بەشداربوو لە كۆنگرەی یەكەمی كۆمەڵەی هیوا لە هەولێرو هەڵبژێردراو بە چاوێری دارایی رێكخراوەكە. لەسەرەتای سەرهەڵدانی بزوتنەوەی گۆڕانەوە هاوكاری بنكەی گۆڕانخوازانی شاری نورنبێرگە و دواتر هەڵبژێردراوە بە ئەندامی دەستەكە. ئێستا نوێنەری ژنانی بزوتنەوەی گۆڕان و ئەندامی بەڕێوبەرایەتی ئەنجومەنی ئەڵمانیای بزوتنەوەكەیە. ئا: ئه‌رسه‌لان ره‌حمان تێبينى: ئه‌م گفتوگۆيه له رێگه‌ى پۆستى ئه‌ليكترۆنيه‌وه ئه‌نجامدراوه. |
ليست هناك تعليقات:
إرسال تعليق