الثلاثاء، 31 ديسمبر 2013

هەولێر: ژنێك بە كڵاشینكۆف كوژرا

هەولێر: ژنێك بە كڵاشینكۆف كوژرا

06:39:31/12/2013
وارڤین – هەولێر: ژنێكی 26 ساڵ، لە گەڕەكی ئەندازیارانی شاری هەولێر، لە لایەن برایەكییەوە بە چەكی كلاشینكۆف كوژرا و بەڕێوبەری بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژی ژنان لە هەولێر رایدەگەیەنێت بە هۆی كێشەی كۆمەڵایەتییەوە ئەو ژنە كوژراوە.

لە لێدوانێكی تایبەت بۆ "وارڤین" بەڕێوبەری بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژی ژنان لە هەولێر رائید "ژیلەمۆ عەبدولقادر" رایگەیاند، تاوانی كوشتنی "ب. ك. خ" 23 ساڵ، هەفتەی رابردوو لە گەڕەكی ئەندازیارانی هەولێر روویداوە.

گوتیشی: "هۆكاری كوشتنەكەی كێشەی كۆمەڵایەتی بووە و پێشتر ژیانی هاوسەرگیری لەگەڵ ئامۆزای خۆی پێكهێناوە و دواتر لە یەك جیابوونەتەوه"‌.

روونیشیكردەوە، بكوژەكە كە برای ئەو ژنەیە، دوای تاوانەكەی رایكردبوو، بەڵام توانراوە دەستگیر بكرێت و باوكیشی دەستگیر كراوە چونكە ئەویش ئاگاداری پیلانی كوشتنەكە بووە.

كوشتنی ئەو ژنە بە چەكی كڵاشینكۆف كە لە لایەن حكومەتی هەرێمی كوردستانەوە تا ئێستا هەڵگرتنی قەدەغە نەكراوە لە كاتێكدایە كە سەرۆكی حكومەتی هەرێم "نێچیرڤان بارزانی" چەند هەفتەیەك پێش ئەم تاوانە لە كۆنفرانسی وتارخوێندنەوەی 25ی نۆڤەمبەردا رایگەیاند، رەوشی ژنان لە هەرێم باشتر بووە.

ئا: ئەرسەلان رەحمان

بێریڤان محەممەد: حكومەتی هەرێم ژنە پەنادراوەكەی سووتاند

بێریڤان محەممەد: حكومەتی هەرێم ژنە پەنادراوەكەی سووتاند

12:10:31/12/2013
بێريڤان محه‌ممه‌د له‌كاتى خوێندنه‌وه‌ى يادداشتێكى ژناندا
وارڤین – هەولێر: كارەساتی سووتانی ژنان لەناو شەڵتەرێكی حكومەتی هەرێم، ناڕەزایەتی ژنان و رێكخراوەكانی بەدوای خۆیدا هێنا و لەو چوارچێوەیەدا چالاكی ژنی كورد بێریڤان محەممەد رایگەیاند، بەرپرسی راستەوخۆی سووتانی ژنێكی پەنادراو حكومەتی هەرێمە.

لە لێدوانێكی تایبەت بۆ "وارڤین"، چالاكی پرسی ژن لە شاری سلێمانی "بێریڤان محەممەد" لە بارەی كارەساتی سووتانی ژنێكی پەنادراو لە شەڵتەرێكی حكومەتی هەرێم رایگەیاند، "ئەو ژنە سوتێنراوە، ئەوەی كە سوتاندویەتی حكومەتی هەرێمە بە دەرەجەی یەكەم و لە ناویشیدا تەواوی ئەو دەم و دەزگا حكومیانەی كە حكومەت بۆ ئەو مەبەستە دروستی كردوون".

"بێریڤان محەممەد"، گوتی: "ژنێك لە بەرامبەر ستەم و زۆڵمی خێزان و كۆمەڵگە و هەڕەشەكانی كوشتنی هەڵدێت و پەنا دەباتە بەر ئەو شەڵتەرە حكومیە، حكومەتیش بەرپرسیارە لە بەرامبەر پاراستنی گیانی".

هەروەها گوتی: "ئەمڕۆ ئەم ژنە لە شەڵتەر بەهۆی هەر فشارێك بێت ناچار بە خۆسوتاندن كراوە و دوێنێش ژنێك لەبەر ئەوەی ئەم شەڵتەرانە نەیانگرتە خۆیان، هاوسەرەكەی كوشت و سزای سێدارەی بۆ بڕایەوە و پێشتر و پێشتر چەندی دیكە دەركران و درانەوە دەستی خێزانەكانیان و كوژران، ئەم حكومەتە گەر دان بەم بەرپرسیارێتیە بنێت دەبێ بەرپرسیارێتی ئەوانە هەموو و هەزاران ژنی دیكەی ئەم كۆمەڵگایە كە بەهۆی ئەم دەسەڵاتدارە نا بەرپرس و ژن كوژانەی كوردستان و لە ژێر ستەمی خێزان كوژران بیگرێتە ئەستۆ".

بەكارهێنانی دەستەواژەی "نەخۆشی دەروونی" و ناوبردنی ئەو ژنەی ژیانی لە شەڵتەرێكی حكومەت لەدەستدا بە "نەخۆشی دەروونی"، ناڕەزایەتی ژنانی بەدوای خۆیدا هێناوە و لەو بارەیەشەوە، "بێریڤان" گوتی: "ئاساییە ئەم حكومەتە بڵێت ئەو ژنە نەخۆشی دەرونی هەیە، یان شێتە یان هەر شتێكی دیكە، چونكە ئەوە تەنها هەڵوێستێكە كە لە ئاستی چاوەڕوانی ئێمەیە بۆ ئەم دەسەڵاتە".

ئێوارەی 29ی كانوونی یەكەم – دیسەمبەری 2013، ئاگرێك لە شەڵتەری سلێمانی ژنانی پەنادراو كەوتەوە و بە گوێرەی زانیارییە نا ڕەسمییەكان كارەساتەكە لەوەوە سەرچاوەی گرتبوو كە ژنێكی پەنادراو خۆی سووتاندووە و بەو هۆیەوە ئاگر لە شەڵتەرەكە كەوتووەتەوە و وێڕای ژیان لەدەستدانی ژنەكە، دوو ژنی دیكە بریندار بوون.

ئەو كارەساتە ناڕەزایەتی رێكخراوەكانی ژنان و چالاكانی پرسی ژن و مافەكانی مرۆڤی بەدواداهات و لەو چوارچێوەیەدا چالاكانی مافی ژن دەنگی ناڕەزایەتییان بەرز كردووەتەوە.

ئا: ئەرسەلان رەحمان

الاثنين، 30 ديسمبر 2013

ئاوێزان نوری: شەڵتەرەكانیش ئارامیان تێدا نەماوە و بوونەتە دۆزەخێكی تۆقێنەر

ئاوێزان نوری: شەڵتەرەكانیش ئارامیان تێدا نەماوە و بوونەتە دۆزەخێكی تۆقێنەر

11:51:30/12/2013
وارڤین – كەركووك: چالاكی پرسی ژن لە شاری كەركووك رەخنە لە رەوشی شەڵتەرەكانی هەرێمی كوردستان گرت و رایگەیاند، شەڵتەرەكانیش ئارامیان تێدا نەماوە و بوونەتە دۆزەخێكی تۆقێنەر و هەروەها پرسیار دەكات و دەڵێت "ژنان لە ماڵەكانیان رووبەڕووی توندوتیژی دەبنەوە ناچار پەنا دەبەنە بەر شەڵتەر ئەی ئەگەر ئارامی لە شەڵتەر نەما بیانبەین بۆ كوێ؟".

ئێوارەی 29ی كانوونی یەكەم – دیسەمبەری 2013، ئاگرێك لە شەڵتەری سلێمانی ژنانی پەنادراو كەوتەوە و بە گوێرەی زانیارییە نا ڕەسمییەكان كارەساتەكە لەوەوە سەرچاوەی گرتبوو كە ژنێكی پەنادراو خۆی سووتاندووە و بەو هۆیەوە ئاگر لە شەڵتەرەكە كەوتووەتەوە و وێڕای ژیان لەدەستدانی ژنەكە، دوو ژنی دیكە بریندار بوون.

ئەو كارەساتە ناڕەزایەتی رێكخراوەكانی ژنان و چالاكانی پرسی ژن و مافەكانی مرۆڤی بەدواداهات و لەو چوارچێوەیەدا چالاكی مافەكانی ژن لە كەركووك، ئاوێزان نوری لە لێدوانێكی تایبەت بۆ وارڤین رایگەیاند، "ئەگەر بمانەوێ لەڕێی شێڵتەرەكانەوە گیانی ئەو ژنانە بپارێزین بیانبەین بۆ كوێ؟ ئارامی لە شێڵتەر نەمابێتەوە و هاوشێوەی ماڵە پڕترسنانەكەی خۆیان ئاگر لە جەستەی ژنان بەر بێت".

ئەو چالاكەی ژنان گوتیشی: "كاتێ ژنێك یان كچێك دەكەوێتە ژێر هەڕەشەی مەرگ و داب و نەریت باڵی رەش دەكێشێ بەسەر حەزو ئاواتەكانی، یان پەنا دەباتە بەرخۆسوتاندن یان خۆی دەكوژێ یان بەرەو رووی رێكخراوەكان هەڵدێ تا پەنای بدەن، بەڵام ئەوەی جێی نیگەرانیە كە ئێستا شێڵتەرەكانیش ئارامی تیا نەماوەو بووەتە دۆزەخێكی تۆقێنەر بۆ گیانی ئەو ژنانە".

سەبارەت بە كارەساتی خۆسووتاندنی ژنان لە ناو شەڵتەریكی سەر بە حكومەتی هەرێمی كوردستانیش، "ئاوێزان نوری" گوتی: "ئەوەی دوێنی لە هەواڵەكان بیستمان نائومێدی نەك لای ئەو ژنانەی بۆ ئارامی دەگەڕێن دروست كرد بگرە لای ئێمەی رێكخراوەكانیش، ئەگەر بمانەوێ لەڕێی شێڵتەرەكانەوە گیانی ئەو ژنانە بپارێزین بیانبەین بۆ كوێ؟ ئارامی لە شێڵتەر نەمابێتەوە و هاوشێوەی ماڵە پڕترسنانەكەی خۆیان ئاگر لە جەستەی ژنان بەر بێت، هەڵبەتە ئەمە یەكەمجار نیە ئەم هەواڵانە دەبیستین، چەند ساڵێك بەر لە ئێستا تەقە لە شێڵتەرێك كراو، ماوەیەك بەر لەئێستا وێنەی كەیسەكانی ناو شێڵتەرەكان بڵاوكرایەوە ئێستاش گڕیان گرتە شێڵتەر".

لە بارەی بەرپرسیارێتی وەزارەتی كار و كاروباری كۆمەڵایەتی و حكومەتی هەرێم لە ئاستی ئەو كارەساتەی رووبەڕووی ژنانی شەڵتەر بووەتەوە، "ئاوێزان نوری" گوتی: "ئێمە لێرە لە كەركوك بەهۆی بیری تەسكی وەزیری ژنانی عێراق بۆمان نیە شێڵتەرێك بكەینەوەو پارێزگاری لە گیانی ژنان بكەین بۆیە ناچارین ئەو كەسانەی روومان لێ دەكەن بۆ ماڵەكەی ئێوە بیهێنین تا بتوانن بیانپارێزن، بەڵام ئێوە بە حكومەتێكی فرە حیزبی و بودجەیەكی زەبەلاحەوەو عەقڵێكی كراوەتر بۆ ناتوانن گیانی ژنان بپارێزن؟".

ئا: ئەرسەلان رەحمان

حكومەت دەڵێت ئەو ژنەی ئاگرەكەی كردووەتەوە "نەخۆشی دەروونی" هەبووە

حكومەت دەڵێت ئەو ژنەی ئاگرەكەی كردووەتەوە "نەخۆشی دەروونی" هەبووە

04:42:30/12/2013
فۆتۆ: ئاوێنه‌نيوز.
وارڤین – سلێمانی: وێڕای نكۆڵیكردن لە خۆسووتاندنی ژنێك لە ناو شەڵتەرێكی حكومیدا، بەڵام دواجار بەرپرسێكی حكومەتی هەرێم دانی بەوەدا نا ژنێكی پەنادراو نەوتی رێشتووە و ئاگرەكەی كردووەتەوە و بەو هۆیەوە ژیانی لەدەستداوە، بەڵام ئەو بەرپرسە حكومییە گوتی: "ژنەكە نەخۆشی دەروونی هەبووە".

بەوتەی‌ بەڕێو‌بەری‌ بەڕێوبەرایەتی‌ كاروباری‌ كۆمەڵایەتی‌ سلێمانی‌، ئەو ژنەی‌ شەوی‌ رابردوو لەیەكێك لەشێڵتەرەكانی‌سلێمانی‌ گیانی‌ لەدەستدا "نەخۆشی‌ دەروونی‌" هەبووه ‌و هەر ئەویش بۆتە هۆی‌ كەوتنەوەی‌ ئاگرەكە.

ئێوارەی 29ی كانوونی یەكەم – دیسەمبەری 2013، ئاگرێك لە شەڵتەری سلێمانی ژنانی پەنادراو كەوتەوە و لە یەكەم لێدوانیدا، بەڕێوبەری تەندروستی سلێمانی دكتۆر "میران محەممەد" رایگەیاند، "ئەو كەسەی‌، كە بووە هۆی‌ كەوتنەوەی‌ ئاگرە لە ناو شێڵتەرەكەدا گیانی‌ لەدەستدا".

"KNNC" بڵاویكردەوە، "ئاگرەكە بە هۆی‌ خۆسوتان  ژنێكەوە بووە كە لەناو شێڵتەرەكەدا ئاگری‌ لە خۆی‌ بەرداوە و پاشان ئاگرەكە تەشەنەی‌ كردووە".

بەرپرسانی حكومی لە شاری سلێمانی لە بارەی كارەساتی سووتانی شەڵتەری پەنادانی ژنانەوە لێدوانی دژ بەیەكیان دا و لەو چوارچێوەیەدا، لە لێدوانیدا بۆ ماڵپەڕی "تۆڕی هەواڵی سلێمانی"، گوتەبێژی‌ بەرگری‌ شارستانی‌ سلێمانی‌   ملازمی‌ مافپەروەر "رێكان جەمال" لە بارەی هەواڵی خۆسووتاندنی ژنێكی پەنادراوی ناو شەڵتەرەكەوە قسەی كردووە و رایگەیاندووە، "شتی وا لە ئارادا نییە، بەڵكو ئاگرەكە بەهۆی سوتانی سۆپایەكەوە بووە".

لە تازەترین لێدوانی بەرپرسانی حكومەتیشدا لە بارەی ئەو كارەساتەوە، بەڕێو‌بەری‌ بەڕێو‌بەرایەتی‌ كاروباری‌ كۆمەڵایەتی‌ سلێمانی‌، "محەممەد حەمە ساڵح"، لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا كە ماڵپەڕی "ئاوێنە" رووماڵیكردووە، رایگەیاند، "ئەو ژنەی‌ بەهۆی‌ كەوتنەوەی‌ ئاگرەكەوە گیانی‌ لەدەستداوە، پێشتر چەند جارێك لایەنە پەیوەندیدارەكان ئاگاداركراونە‌تەوە بۆ گواستنەوەی‌ ئەو ژنە لەشێڵتەرەكەوە بۆ شوێنێكی‌ دیكە، چونكە باری‌ دەروونی‌ جێگیر نەبوو".

گوتیشی: "ئەو ژنە لەدایكبووی شاری بەغدایه ‌و تەمەنی 26 ساڵە و بە رەچەڵەك عەرەبە و ناوی (م. ت) بووە و نەخۆشی‌ دەروونی‌ هەبووە".

لە بارەی هۆكاری كەوتنەوەی ئاگرەكەوە بە پێچەوانەی لێدوانی گوتەبێژی‌ بەرگری‌ شارستانیییەوە، "محەممەد حەمە ساڵح" گوتی: "هۆكاری‌ كەوتنەوەی‌ ئاگرەكە لەلایەن ئەو ژنەوە بوەو "هەلێكی‌ وەرگرتووەو نەوتی‌ رشتووە بەسەر یەكێك لەقەنەفەكانی‌ شێڵتەرەكەداو پاشان سەرجەم ژوورەكە سوتاوەو لەئەنجامدا ژنەكە گیانی‌ لەدەستداو دوو ژنی‌ دیكەش بەهۆی‌ دووكەڵی‌ سوتاوییەكەوە تەنگە نەفس بوون".

وەسفكردنی ئەو ژنەی خۆی سووتاندووە بە "نەخۆشی دەروونی" لە كاتێكدایە، كە ئەو بەرپرسە هیچ بەڵگەیەكی ئەوتۆی لە بارەی بوونی ئەو حاڵەتە نەخستووەتەڕوو و ئاماژەی بە راپۆرتی پزیشكی نەكردووه بۆ ئەوەی بیسەلمێنێت ژنەكە حاڵەتی دەروونی جێگر نەبووە.

لە هەرێمی كوردستاندا، بۆ پاكانە كردن و شوێنبزركردنی بەڵگەكانی تاوان و سڕینەوەی شوێنەوارەكانی توندوتیژی، لە كاتی گیانلەدەستدانی ژنێك یان خۆسووتاندنیدا كەسوكاری ژنەكە پەنا دەبەنە بەر پاساوی "تێكچوونی باری دەروونی و بوونی نەخۆشی دەروونی"، لە كاتێكدا ئەم جۆرە پاساوانە جۆرێكی دیكەن لەو توندوتیژییانەی بەرامبەر بە ژنان دەكرێن.

ئا: ئەرسەلان رەحمان 

گروپی ژیان: ئەو ملیارەها دۆلارو دینارەی بۆ مەراسیمی تەشریفاتی سەرف ئەكرێت هیچی له‌ئازارەكانی ژنان كەم نەكردۆتەوه

گروپی ژیان: ئەو ملیارەها دۆلارو دینارەی بۆ مەراسیمی تەشریفاتی سەرف ئەكرێت هیچی له‌ئازارەكانی ژنان كەم نەكردۆتەوه

03:54:30/12/2013
كۆنفرانسى 25ى نۆڤه‌مبه‌ر تايبه‌ت به‌ وتارخوێندنه‌وه‌
وارڤین – سلێمانی: لە بەیاننامەیەكدا، گروپی ژیان، حكومەتی هەرێم و وەزارەتی كارو كاروباری كۆمەڵایەتی ئەو حكومەتە وەك بەرپرسیاری كارەساتی شەڵتەرەكەی سلێمانی ناوبردووە و راشیگەیاندووە، ‌"ئەو ملیارەها دۆلارو دینارەی بۆ مەراسیمی تەشریفاتی سەرف ئەكرێت هیچی له ئازارەكانی ژنان كەم نەكردۆتەوه".

ئێوارەی 29ی كانوونی یەكەم – دیسەمبەری 2013، ئاگرێك لە شەڵتەری سلێمانی ژنانی پەنادراو كەوتەوە و بە گوێرەی یەكەم لێدوانی بەرپرسێكی حكومەتی، كارەساتەكە لەوەوە سەرچاوەی گرتبوو كە ژنێكی پەنادراو خۆی سووتاندووە و بەو هۆیەوە ئاگر لە شەڵتەرەكە كەوتووەتەوە و وێڕای ژیان لەدەستدانی ژنەكە، دوو ژنی دیكە بریندار بوون.

ئەو كارەساتە ناڕەزایەتی رێكخراوەكانی ژنان و چالاكانی پرسی ژن و مافەكانی مرۆڤی بەدواداهات و لەو چوارچێوەیەدا گروپی ژیان بەیاننامەیەكی دەركردووە.

لە بەیاننامەكەدا گروپی ژیان رایگەیاندووە، كە حكومەتی هەرێم و وەزارەتی كاروكاروباری كۆمەڵایەتی بەرپرسیارن لە هەمبەر ئەو كارەساتە.

ساڵانە لە هەرێمی كوردستان حكومەتی هەرێم بە دەیان ملیۆن دینار و دۆلار بۆ ئەنجامدانی فیستیڤاڵی هونەری و وتارخوێندنەوه لە ژێر ناوی هەڵمەتی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژی ژنان خەرجدەكات، بەڵام وەك گروپی ژیان رایگەیاندووە، ئەو كۆڕو كۆنفرانس و چالاكییە رووكەشانەی حكومەت هیچی لە رەوشی ژنان و ئازارەكانیان كەم نەكردووەتەوە.

ئەمەی خوارەوە دەقی بەیاننامەكەی گروپی ژیانە
حكومەتی هەرێم و وەزارەتی كاروباری كۆمەڵایەتی 
بەرپرسیاری یەكەمی بارودۆخی شێڵتەرەكان و خانەكانی داڵدەدانی ژنانن !؟
وەك گروپی ژیان و سەرجەم رێكخراوەكانی ناو ئەم گروپە ناڕەزایەتی خۆمان دەردەبڕین بەرانبەر رووداوی سوتان و گیان لەدەستدان و برینداربوونی قوربانیەكانی خانەی داڵدەدان لە شاری سلێمانی.

ئەم رووداوە ئەنجامی ئەو پشتگوێخستن و بێ پلانیەیە كە لە ساڵانی ڕابوردوو لەلایەن حكومەتی هەرێم و وەزارەتەكانیەوە پەیرەو كراوە بۆ رووبەڕووبونەوەی توندوتیژی و دابینكردنی شوێنێكی ئارام بۆ ئەو ژن و كچانەی ڕوبەڕوی هەڕەشە ئەبنەوە.

ماوەی چەند ساڵێكە بەرپرسانی هەرێم بەتایبەتی وەزارەتی كاروباری كۆمەڵایەتی بەڵێنی دروستكردنی گونجاوترین خانەی داڵدەدانیان لەشاری سلێمانی داوە و وەك بینا ئەم پرۆژەیە جێبەجێ كراوە، بەڵام بەهۆی چەندین كەموكوری و بێ پلانی تا ئێستا كاتی دەستبەكاربونی ئاشكرا نیە، هەرچەندە وەك گروپەكەمان هەوڵی فشاری پێشوەختمان داوە بۆ خستنەگەڕی ئەم خانەیە، بەڵام ئەم هەوڵانە بێ ئەنجام بوون و ئەم پرسە لە رۆتیناتی حكومەتدا ماوەتەوە.

ئامارەكانی كوشتن و خۆكوشتنی ژنان و خۆسوتاندن و سەرجەم جۆرەكانی دیكەی توندوتیژی ناوبانگ و هەیبەتی مرۆڤی كوردو حكومەتی هەرێم و دامودەزگا كۆمەڵایەتی و ئاینی و رڕۆشنبیریەكانی خستۆتە ژێر پرسیارەوە بەم جۆرە ئالیەت و بێ پلانیە هیچ گۆڕانكاریەكی ڕاستەقینە روونادات، لیژنەكانی ئەنجومەنی وەزیران‌و وەزارەتەكان و ئەنجومەنی خانمان و بەڕێوبەرایەتی توندوتیژی دژی ژنان و ئەو ملیارەها دۆلارو دینارەی بۆ پرسی ژنان و مەراسیمی تەشریفاتی سەرف ئەكرێت هیچی لە بارودۆخ و ئازارەكانی ژنان كەم نەكردۆتەوە. 

ئەنجامەكەشی ئەم جۆرە رووداوە دڵتەزێنانەو قوتار بوونی تاوانبارانی كەیسی شادی و شۆخان، مامۆستا ساكار و چەندین كەیسی دیكەیە كە رۆژانە لەم هەرێمەدا دووبارەو چەند بارە ئەبنەوە.

هەربۆیە وەك گروپی ژیان داواكارین بەزوترین كات لێكۆڵینەوەی جدی لە بەرپرسانی ئەم رووداوە بكرێت ‌وپرسی شێڵتەرەكان كاری جدی لەسەر بكرێت. تا چیتر ژنانی قوربانی لەدۆزەخێكەوە بۆدۆزەخێكی تر نەڕۆن وژیانێكی شەرافەتمەندانە وەك مرۆڤ ژیان بەسەرببەن.

سەرەخۆشی بۆ گیان لەدەستدانی ئەم قوربانیەو بەهیوای چاكبونەوەی بریندارەكان
گروپی ژیان 30-12-2013

ئا: ئه‌رسه‌لان ره‌حمان

وادی: قسەكانی نێچیرڤان بارزانی لە واقیعدا رەنگدانەوەیەكی ئەوتۆیان نەبووە

وادی: قسەكانی نێچیرڤان بارزانی لە واقیعدا رەنگدانەوەیەكی ئەوتۆیان نەبووە

03:29:30/12/2013
نێيرڤان بارزانى سه‌رۆكى كابينه‌ى حه‌وته‌مى حكومه‌تى هه‌رێم، فۆتۆ: ئينته‌رنێت.
وارڤین – سلێمانی: سووتانی ژنان لە شەڵتەری سلێمانی حكومەتی هەرێمی كوردستاندا، ناڕەزایەتی رێكخراوەكانی تایبەت بە مافی ژنانی بەدواداهات و لەو چوارچێوەیەدا رێكخراوی وادی ئەڵمانی رایگەیاند، وەزارەتی كاروكاروباری كۆمەڵایەتی بەرپرسیاری ئەو رووداوەیە و راشیدەگەیەنێت كە قسەكانی "نێچیرڤان بارزانی" سەرۆكی حكومەت "لە واقیعدا رەنگدانەوەیەكی ئەوتۆیان نەبووە".

لە بەیاننامەیەكدا، كە وێنەیەكی بۆ "وارڤین" نێردراوە، رێكخراوی "وادی" ئەڵمانی رەخنەی لایەنە پەیوەندیدارەكانی حكومەتی هەرێم گرتووە لە هەمبەر سووتانی ژنان لە شەڵتەری سلێمانی حكومەتی هەرێم.

لە بەیاننامەكەدا هاتووە: "چەندینجار سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران "نێچیرڤان بارزانی" باسی لە خزمەتگوزاری شێڵتەرەكان كردووە ، دوا وتاریش لە 25 نۆڤەمبەری 2013 بوو، بەڵام ئەم قسانە لە واقعدا رەنگدانەوەیەكی ئەوتۆیان نەبوە و ئەم رووداوەش شایەتی بارودۆخی راستەقینەی شێڵتەرەكانە".

دەقی‌ بەیاننامەكە:
با تراژیدیای شێڵتەر و خانەكانی داڵدەدان كۆتایی پێ بێت ..! 
بە داخ و پەژارەیەكی زۆرەوە هەواڵی گیان لەدەستدان و برینداربوونی قوربانیەكانی خانەی داڵدەدان لە ئێوارەی 29-12-2013 لە شاری سلێمانی بڵاوبویەوە ، وەك رێكخراوی وادی لە ساڵی 1999 بەهاوكاری چەند رێكخراوێكی ژنان ئەم شێڵتەرەمان كردەوە بەناوی (سەنتەری نەوا) دواتر لە 2002 دا رادەستی وەزارەتی كاروباری كۆمەڵایەتی كرا و چەند جارێك ناوەكەی گۆڕانكاری بەسەردا هاتووە، هەمان ساڵ لەهەولێر شێڵتەرێكی دیكەمان دامەزراند كە بەهەمان شێوە رووبەڕووی چەندین كێشە بویەوە. لە ساڵی 2010  بەهاوكاری رێكخراوی هاریكاری یاسایی ژنان راپۆرتی چاودێری و شێڵتەرەكانمان ئامادەكرد كە كێشەی شێڵتەرەكانی تێدا باسكرابوو، و‌ چەندین راسپاردەی تێدا بوو بۆ چارەسەركردنی ئەم كێشانە بەڵام هیچ لایەنێكی بەرپرس خۆی نەكرد بەخاوەنی راستەقینەی كێشەی شێڵتەرەكان .

بەپێی یاسای توندوتیژی خێزانی ژمارە 8 ساڵی 2011 هەموو قوربانیەكی توندوتیژی خێزانی مافی پاراستنی هەیە و مادەی سێهەم بڕگەی دووەمی ئەم یاسایە وەزارەتی كاروباری  كۆمەڵایەتی بەرپرس ئەكات لە دابینكردنی شوێنی حەوانەوەو شێڵتەر بەڵام لەمێژووی دەستبەكاربونی ئەم وەزارەتە تا ئەمرۆ پلانێكی جدی بەدی ناكرێت و ئەم پرسە فەرامۆشكراوە .

وەزارەتی كاروباری كۆمەڵایەتی بەرپرسە لەم رووداوەو خراپی گوزەرانی ژنان لەخانەكانی داڵدەدان لە ئەستۆی ئەو وەزارەتەدایە، ژنان و حاڵەتەكانی توندوتیژی قوربانی خراپ رەفتاری كۆمەڵگەو بەهاناوەنەچونی لایەنەكانی حكومەت و فەرامۆشكردنیان لەلایەن وەزارەتی كاروباری كۆمەڵایەتی و ئەبێت ئەم تراژیدیایە كۆتایی پێ بێت.

چەندین جار سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران "نێچیرڤان بارزانی " باسی لە خزمەتگوزاری شێڵتەرەكان كردوە ، دوا وتاریش لە 25 نۆڤەمبەری 2013 بوو، بەڵام ئەم قسانە لە واقعدا رەنگدانەوەیەكی ئەوتۆیان نەبووە و ئەم رووداوەش شایەتی بارودۆخی راستەقینەی شێڵتەرەكانە، ماوەی چەند ساڵێكە لەشاری سلێمانی شێڵتەرێكی گەورە دەستاو دەستی پێ دەكرێت بەڵێن وابوو لە 2012 بچێتە بواری كاركردن و بەڵام بەهۆی چەندین بەهانە لە نەبونی ستاف و كەل و پەل و پلان لەنێوان وەزارەتی كاروباری كۆمەڵایەتی و ناوخۆ دەستاو دەستی پێ ئەكرێت.

وەك ڕێكخراوی وادی داواكارین بەزوترین كات بارودۆخی شێڵتەرەكان و خانەكانی داڵدەدان چاك بكرێت و پلانێكی ڕون و ئاشكرا هەبێت بۆ بەڕێوەبردنیان و شوێنی داڵدەدان بۆ پاراستنی مرۆڤ بێت نەك لەناوبردن و فەوتاندنی.

سەرەخۆشیمان بۆ گیان لەدەستدانی ئەم قوربانیەو بەهیوای چاكبونەوەی بریندارەكان.

رێكخراوی WADI
30-12-2013                    

ئا: ئه‌رسه‌لان ره‌حمان

وادی: قسەكانی نێچیرڤان بارزانی لە واقیعدا رەنگدانەوەیەكی ئەوتۆیان نەبووە

وادی: قسەكانی نێچیرڤان بارزانی لە واقیعدا رەنگدانەوەیەكی ئەوتۆیان نەبووە

03:29:30/12/2013
نێيرڤان بارزانى سه‌رۆكى كابينه‌ى حه‌وته‌مى حكومه‌تى هه‌رێم، فۆتۆ: ئينته‌رنێت.
وارڤین – سلێمانی: سووتانی ژنان لە شەڵتەری سلێمانی حكومەتی هەرێمی كوردستاندا، ناڕەزایەتی رێكخراوەكانی تایبەت بە مافی ژنانی بەدواداهات و لەو چوارچێوەیەدا رێكخراوی وادی ئەڵمانی رایگەیاند، وەزارەتی كاروكاروباری كۆمەڵایەتی بەرپرسیاری ئەو رووداوەیە و راشیدەگەیەنێت كە قسەكانی "نێچیرڤان بارزانی" سەرۆكی حكومەت "لە واقیعدا رەنگدانەوەیەكی ئەوتۆیان نەبووە".

لە بەیاننامەیەكدا، كە وێنەیەكی بۆ "وارڤین" نێردراوە، رێكخراوی "وادی" ئەڵمانی رەخنەی لایەنە پەیوەندیدارەكانی حكومەتی هەرێم گرتووە لە هەمبەر سووتانی ژنان لە شەڵتەری سلێمانی حكومەتی هەرێم.

لە بەیاننامەكەدا هاتووە: "چەندینجار سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران "نێچیرڤان بارزانی" باسی لە خزمەتگوزاری شێڵتەرەكان كردووە ، دوا وتاریش لە 25 نۆڤەمبەری 2013 بوو، بەڵام ئەم قسانە لە واقعدا رەنگدانەوەیەكی ئەوتۆیان نەبوە و ئەم رووداوەش شایەتی بارودۆخی راستەقینەی شێڵتەرەكانە".

دەقی‌ بەیاننامەكە:
با تراژیدیای شێڵتەر و خانەكانی داڵدەدان كۆتایی پێ بێت ..! 
بە داخ و پەژارەیەكی زۆرەوە هەواڵی گیان لەدەستدان و برینداربوونی قوربانیەكانی خانەی داڵدەدان لە ئێوارەی 29-12-2013 لە شاری سلێمانی بڵاوبویەوە ، وەك رێكخراوی وادی لە ساڵی 1999 بەهاوكاری چەند رێكخراوێكی ژنان ئەم شێڵتەرەمان كردەوە بەناوی (سەنتەری نەوا) دواتر لە 2002 دا رادەستی وەزارەتی كاروباری كۆمەڵایەتی كرا و چەند جارێك ناوەكەی گۆڕانكاری بەسەردا هاتووە، هەمان ساڵ لەهەولێر شێڵتەرێكی دیكەمان دامەزراند كە بەهەمان شێوە رووبەڕووی چەندین كێشە بویەوە. لە ساڵی 2010  بەهاوكاری رێكخراوی هاریكاری یاسایی ژنان راپۆرتی چاودێری و شێڵتەرەكانمان ئامادەكرد كە كێشەی شێڵتەرەكانی تێدا باسكرابوو، و‌ چەندین راسپاردەی تێدا بوو بۆ چارەسەركردنی ئەم كێشانە بەڵام هیچ لایەنێكی بەرپرس خۆی نەكرد بەخاوەنی راستەقینەی كێشەی شێڵتەرەكان .

بەپێی یاسای توندوتیژی خێزانی ژمارە 8 ساڵی 2011 هەموو قوربانیەكی توندوتیژی خێزانی مافی پاراستنی هەیە و مادەی سێهەم بڕگەی دووەمی ئەم یاسایە وەزارەتی كاروباری  كۆمەڵایەتی بەرپرس ئەكات لە دابینكردنی شوێنی حەوانەوەو شێڵتەر بەڵام لەمێژووی دەستبەكاربونی ئەم وەزارەتە تا ئەمرۆ پلانێكی جدی بەدی ناكرێت و ئەم پرسە فەرامۆشكراوە .

وەزارەتی كاروباری كۆمەڵایەتی بەرپرسە لەم رووداوەو خراپی گوزەرانی ژنان لەخانەكانی داڵدەدان لە ئەستۆی ئەو وەزارەتەدایە، ژنان و حاڵەتەكانی توندوتیژی قوربانی خراپ رەفتاری كۆمەڵگەو بەهاناوەنەچونی لایەنەكانی حكومەت و فەرامۆشكردنیان لەلایەن وەزارەتی كاروباری كۆمەڵایەتی و ئەبێت ئەم تراژیدیایە كۆتایی پێ بێت.

چەندین جار سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران "نێچیرڤان بارزانی " باسی لە خزمەتگوزاری شێڵتەرەكان كردوە ، دوا وتاریش لە 25 نۆڤەمبەری 2013 بوو، بەڵام ئەم قسانە لە واقعدا رەنگدانەوەیەكی ئەوتۆیان نەبووە و ئەم رووداوەش شایەتی بارودۆخی راستەقینەی شێڵتەرەكانە، ماوەی چەند ساڵێكە لەشاری سلێمانی شێڵتەرێكی گەورە دەستاو دەستی پێ دەكرێت بەڵێن وابوو لە 2012 بچێتە بواری كاركردن و بەڵام بەهۆی چەندین بەهانە لە نەبونی ستاف و كەل و پەل و پلان لەنێوان وەزارەتی كاروباری كۆمەڵایەتی و ناوخۆ دەستاو دەستی پێ ئەكرێت.

وەك ڕێكخراوی وادی داواكارین بەزوترین كات بارودۆخی شێڵتەرەكان و خانەكانی داڵدەدان چاك بكرێت و پلانێكی ڕون و ئاشكرا هەبێت بۆ بەڕێوەبردنیان و شوێنی داڵدەدان بۆ پاراستنی مرۆڤ بێت نەك لەناوبردن و فەوتاندنی.

سەرەخۆشیمان بۆ گیان لەدەستدانی ئەم قوربانیەو بەهیوای چاكبونەوەی بریندارەكان.

رێكخراوی WADI
30-12-2013                    

ئا: ئه‌رسه‌لان ره‌حمان

الأحد، 29 ديسمبر 2013

"حكومه‌تی هه‌رێم به‌رپرسیاره‌ له‌ كاره‌ساتی شه‌ڵته‌ره‌كه‌ی سلێمانی"

"حكومه‌تی هه‌رێم به‌رپرسیاره‌ له‌ كاره‌ساتی شه‌ڵته‌ره‌كه‌ی سلێمانی"

10:34:29/12/2013
فۆتۆ: ئينته‌رنێت.
وارڤین – سلێمانی: خۆسووتاندنی ژنێك لەناو شەڵتەری پەنادانی ژنانی هەڕەشەلێكراودا، كە شەڵتەرێكی حكومەتییە، دەنگی ناڕەزایەتی ژنانی بەدواداهات و لەو میانەیەدا چالاكی پرسی ژن شەنگە رەحیم رایگەیاند، "خۆسووتاندنی ژن لە شەڵتەردا شەرمەزارییەكی گەورەیە بۆ حكومەتی هەرێم و هەر ئەویش بەرپرسیارە". 

ئێوارەی ئەمڕۆ یەكشەممە 29ی كانوونی یەكەم – دیسەمبەری 2013، وه‌ك ماڵپه‌ڕه‌كانى هه‌واڵ، "خه‌ندان، كه‌ى ئێن ئێن سى" بڵاويان كرده‌وه‌، "ژنێك لەناو شەڵتەری سلێمانی كە شەڵتەرێكی حكومەتییە و سەر بە وەزارەتی كار و كاروباری كۆمەڵایەتی حكومەتی هەرێمی كوردستانە، ئاگری لە جەستەی خۆی بەردا و بەو هۆیەوە خۆی ژیانی لەدەستدا و 3 ژنی دیكەش بریندار بوون و 3 ژووری شەڵتەرەكەش سووتان".

خۆسووتاندنی ژنان لە ناو شەڵتەری حكومەتی هەرێمدا لە كاتێكدایە لە دوا وتاری خۆیدا، سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان "نێچیرڤان بارزانی" رایگەیاندبوو رەوشی ژنانی هەرێم باشتر بووە

لە 25ی نۆڤەمبەری 2013 لە هۆڵی "سەعد عەبدوڵڵا"، لە شاری هەولێر، بە ئامادەبوونی سەرۆكی كابینەی حەوتەمی كابینەی حكومەتی هەرێم "نێچیرڤان بارزانی" كۆنفرانسێكی وتار خوێندنەوە رێكخرا.

لە كۆنفرانسەكەدا "نێچیرڤان بارزانی" وتارێكی 1552 وشەیی خوێندەوە و بەشێكی زۆری وتارەكەی تەرخانكردبوو بۆ باسكردن لە كارەكانی حكومەت و لەو چوارچێوەیەدا گوتی: "لە بەدواداچوونی من بۆ ئەم مەسەلەیە، گەیشتوومەتە ئەو ئەنجامەی كە توندوتیژی بەرامبەر ژنان لە كوردستان بە شێوەیەكی گشتی كەمی كردووە".

لەو چوارچێوەیەدا، لە لێدوانێكی تایبەت بۆ "وارڤین" چالاكی پرسی ژن لە سلێمانی "شەنگە رەحیم"، رایگەیاند، ئێمەی ژنان دەمێكە هاوار دەكەین پێویستە رەوشی شەڵتەر باش بكرێت و ئەو ژنانەی پەنادراوون بە راستی ژیان و سەلامەتییان بپارێزرێت، بەڵام بەداخەوە حكومەت بەدەممانەوە نایەت.

گوتیشی: "حكومەتی هەرێم فەزایەكی زۆر ناشیرینی بۆ ژنان رەخساندووە و بەرپرسیاری یەكەمی ئەو تاوانەیە و ئەوەی لە شەڵتەری سلێمانی روویداوە، پێمان دەڵێ بە راستی حكومەت هیچ چاكسازییەكی نەكردووە و هیچ هەنگاوێكی گەورەی نەناوە و ئەوەی روویداوە كارەساتێكی گەورەیە و هەروەها شەرمەزارییەكی گەورەشە بۆ حكومەت".

"شەنگە رەحیم" ئەوەشی گوت: "حكومەتی هەرێمی كوردستان، بەرپرسیاری راستەوخۆی ئەو كارەساتەیە و ئەوەی روویداوە ئەنجامی ئەو گوێ پێ نەدانەی حكومەتە بە هاواری ژنان و رێكخراوەكان".

روونیشیكردەوە، پێویست بوو لە مانگی مارسی 2012 بنكەی شەڵتەری ژنان لە سلێمانی بگوازرێتەوە بۆ بینایەكی نوێ، بەڵام وێڕای تەواوبوونی بیناكە بە پاساوی گەورەیی پەنجەرەكانی حكومەت كەمتەرخەمیكرد لە گواستنەوەی ژنانی هەڕەشەلێكراو بۆ ناو شەڵتەرەكە.

ئا: ئەرسەلان رەحمان.

"لە شەڵتەرێكی حكومەتی هەرێمدا ژنێك خۆی سووتاند و سێ ژنی دیكە بریندار بوون"

"لە شەڵتەرێكی حكومەتی هەرێمدا ژنێك خۆی سووتاند و سێ ژنی دیكە بریندار بوون"

09:54:29/12/2013
فۆتۆ: ئينته‌رنێت
وارڤین – سلێمانی: ئێوارەی ئەمڕۆ لە شەڵتەری سلێمانی حكومەتی هەرێمی كوردستاندا، كە بانگەشەی باشبوونی رەوشی ژنان دەكات، ژنێك ئاگری لە جەستەی خۆی بەردا و بەو هۆیەوە 3 ژنی دیكە بریندار بوون و ئاگر لە شەڵتەرەكە كەوتەوە.

لەو بارەیەوە، لە لێدوانێكیدا بۆ " KNNC"، بەڕێوبەری تەندروستی سلێمانی دكتۆر "میران محەممەد" رایگەیاند، "ئەو كەسەی‌، كە بووە هۆی‌ كەوتنەوەی‌ ئاگرە لە ناو شێڵتەرەكەدا گیانی‌ لەدەستدا".

بە گوێرەی زانیارییە سەرەتاییەكان، لەناو ئەو شەڵتەرەدا لە بری حەسانەوە و پارێزگاری لە ژیان و سەلامەتی ژنانی هەڕەشەلێكراو، ژنێك ناچار بووە پەنا بەرێتە بەر خۆسووتاندن و بەو هۆیەوە وێڕای ژیان لەدەستدانی ژنەكە، ئاگر لە شەڵتەرەكە كەوتووەتەوە و 3 ژنی دیكە بەهۆی تێكچوونی باری تەندروستیان گواستراونەتەوە نەخۆشخانە.

وێڕای ئەوەی ساڵانە لە هەڵمەتی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژی ژناندا بۆ ئەنجامدانی چالاكی وتارخوێندنەوە و سازكردنی فیستیڤاڵی هونەری، بە دەیان ملیۆن دینار خەرجدەكرێت، بەڵام تا ئێستا حكومەت ئاوڕی لە رەوشی ژیانی ژنانی ناو شەڵتەر نەداوەتەوە.

بە گوێرەی زانیارییەكانی وارڤین، بە هۆی نەبوونی یاسایەكی تایبەت بە رێكخستنی كاروباری شەڵتەر، دانەمەزراندنی كەسی شیاو لە پۆستی بەڕێوبەر و تیمی شەڵتەرەكاندا رۆژانە چەندین پێشێلكاری دژی ژنان لەناو شەڵتەرەكان ئەنجام دەدرێن.

هه‌ر له‌و چوارچێوه‌يه‌دا،  وتەبێژی‌ بەرگری‌ شارستانی‌ سلێمانی‌ ملازمی‌ مافپەروەر "رێكان جەمال"، ره‌تيكرده‌وه‌، هيچ يه‌ك له‌ ژنه‌كان خۆى سووتاندبێت و به‌ سايتى تۆرى هه‌واڵى سلێمانى راگه‌ياندووه‌، "شتی وا لە ئارادا نییە، بەڵكو ئاگرەكە بەهۆی سوتانی سۆپایەكەوە بووە".

ئا: ئه‌رسه‌لان ره‌حمان

وارڤین ئاماری توندوتیژییەكانی مانگی ئۆكتۆبەری 2013 بڵاو دەكاتەوە

وارڤین ئاماری توندوتیژییەكانی مانگی ئۆكتۆبەری 2013 بڵاو دەكاتەوە

03:18:29/12/2013
وارڤین – هەولێر: لە مانگی تشرینی یەكەم – ئۆكتۆبەری 2013دا، لە سنووری هەرێمی كوردستان 449 حاڵەتی توندوتیژی تۆماركراوون. بە گوێرەی ئامارێكی رەسمی، كە وێنەیەكی تایبەت دەست "وارڤین" كەوتووە، لە هەولێر زۆرترین سكاڵا، لە سلێمانی زۆرترین حاڵەتی دەستدرێژی سێكسی، لە راپەرینیش كەمترین حاڵەتی توندوتیژی تۆمار كراوون.

ئامارەكە لە لایەن بەڕێوبەرایەتی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژی ژنان ئامادە كراوە و وێنەیەكی تایبەت دەست "وارڤین" كەوتووە و تێیدا هاتووە:

هەولێر: 
كوشتن 0، خۆكوشتن 1، سووتان 4، خۆسووتان 1، سكاڵا 130، دەستدرێژی سێكسی 0، گۆی گشتی 136 حاڵەت.

دهۆك: 
كوشتن 0، خۆكوشتن 1، سووتان 0، خۆسووتان 1، سكاڵا 114، دەستدرێژی سێكی 2، كۆی گشتی 118 حاڵەت.

سلێمانی: 
كوشتن 0، خۆكوشتن 1، سووتان 4، خۆسووتان 0، سكاڵا 92، دەستدرێژی سێكسی 5، كۆی گشتی 102 حاڵەت.

گەرمیان:
كوشتن 1، خۆكوشتن 0، سووتان 1، خۆسووتان 0، سكاڵا 60، دەستدرێژی سێكسی 1، كۆی گشتی 63 حاڵەت.

راپەڕین:
كوشتن 0، خۆكوشتن 0، سووتان 5، خۆسووتان 0، سكاڵا 25، دەستدرێژی سێكسی 0، كۆی گشتی 30 حاڵەت.

كۆی گشتی سەرجەم حاڵەتەكانی توندوتیژی:
كوشتن 1، خۆكوشتن 3، سووتان 14، خۆسووتان 2، سكاڵا 421، دەستدرێژی سێكسی 8، كۆی گشتی 449.

ئا: ئەرسەلان رەحمان

شیرین شەهبازی: ژنان زۆر بە كەمی سەردانی پێشانگەكەیان كردووم (Shirin shahbazy)

شیرین شەهبازی: ژنان زۆر بە كەمی سەردانی پێشانگەكەیان كردووم

10:39:28/12/2013
شيرين شه‌هبازى
وارڤین – هەولێر: "شیرین شەهبازی"ی ژنە شێوەكاری كوردی رۆژهەڵاتی كوردستان، یەكەم پێشانگەی تایبەت بە بەرهەمە شێوەكارییەكانی لە گەلەری شانەدەی هەولێر كردەوە و لە بارەی سەردانی پیشانگەكەیەوە رەخنەی لە ئامادەگی ژنان هەیە.

پیشانگە تایبەتییەكەی "شیرین" بیست تابڵۆی لەخۆ گرتووە و رۆژی 26ی كانوونی یەكەم – دیسەمبەری 2013 لە گەلەری شانەدەری شاری هەولێر وەك یەكەم پیشانگەی تایبەت بە كارەكانی ئەو ژنە هونەرمەندەی كورد كرایەوە و بڕیارە تا 31ی كانوونی یەكەم – دیسەمبەری 2013 بەردەوام بێت و لە مەراسیمی كردنەوەی پیشانگەكەشدا، جێگری پارێزگاری هەولێر و دەرهێنەری كورد بەهمەنی قوبادی ئامادە بوون.

لە لێدوانێكی تایبەت بۆ "وارڤین"، "شەهبازی" رایگەیاند، كردنەوەی ئەم پیشانگەیە لەسەر پێشنیازی دەرهێنەری كورد "بەهمەنی قوبادی"ی و بە هاوكاری كوردش گەلەری و پارێزگای هەولێر بووە.

لە بارەی پێشوازی لە پیشانگەكەشی، گوتی: "بە خۆشحاڵییەوە، ژمارەیەكی زۆر لە هونەردۆستان و ئارەزوومەندانی بواری هونەری شێوەكاری بەرهەمەكانیان بەسەر كردووەتەوە، بەڵام ئەوەی جێگەی نیگەرانییە، لێرە ژمارەیەكی زۆر كەم لە ژنان سەردانی پیشانگەكەیان كردووە و وەك پێویست ئامادەگییان نەبووە".

ئەو داوای لە ژنانی كورد بە تایبەتی ژنانی هەولێر كرد، بایەخی زیاتر بە هونەر و كایەكانی هونەر بدەن و گوتی: "حەق وایە ئامادەگییان لە كۆڕ و چالاكییە هونەرییەكاندا هەبێت و بێنە دەرەوە و بەشداری كارایانە لە چالاكییەكاندا بكەن".

"شیرین شەهبازی"، لە بارەی رەنگدانەوەی پرسی ژن و توندوتیژی دژی ژنان لە تابڵۆكانیدا، گوتی: "ئەو كاتەی لە ئێران بووم، كارێكی تایبەتم بە پرسی توندوتیژی دژی ژنان كرد لە ژێر ناوی "محدودیتها و تابوها"و لە زانكۆی تاران نمایشم كرد، ئێستاش بە شێوەیەكی گشتی لەم پیشانگەیەمدا گەورەترین تابڵۆم تابڵۆی ژنه".

هەروەها گوتی: "هەوڵمداوە ژن وەك سەرچاوەی ژیان و جوانی و هێز نیشان بدەم، هەموو ئەو بابەتانەی لە تابڵۆكاندا پیشانم داوون لەوانە ئەسپ، ماسی، پەپولە، تێكەڵم كردوون لەگەڵ جوانی و هێز و قودرەتی ژن".

ئاماژەشی بۆ ئەوە كرد، لە بەرنامەیدایە، پڕۆژەیەكی تایبەت بە بەراوردی نێوان ژنی كۆمەڵگەی ئێرانی – رۆژهەڵاتی و ژنانی خۆرئاوا ئەنجامبدات و لەو میانەیەدا ئازادی ژنانی خۆرئاوا و هێز و قودرەتی ژنانی رۆژهەڵاتی ئاوێتەی یەكدی بكات.

"شیرین شەهبازی" لە مارسی 1984 لە شاری "سنە"ی رۆژهەڵاتی كوردستان لەدایكبووە. دوای تەواوكردنی خوێندن لە ئێران و بەدەستهێنانی بڕوانامەی بەكالۆریۆس لە بواری هونەر لە زانكۆی تاران، روویكردووەتە كەنەدا بۆ بەدەستهێنانی بڕوانامەی خوێندنی باڵا لە بواری دیجیتاڵ دیزاین و گرافیك.

پیشانگەكەی هەولێری "شەهبازی" بەوە لە پیشانگە و كارەكانی دیكەی جیادەكرێتەوە كە چیرۆكی ژیانی خۆی لەگەڵ سروشتدا پێوەنكردووە و ژیانی ئاوێتەی خەونەكانی كردووە و لە هەموو تابڵۆكانیدا ئاماژە بە سەركەوتن و گەیشتن بە رووناكی كراوە و هەموو تابڵۆكانی جووڵەیان تێدایە بەرەو خۆر و سەركەوتن.

یەكێك لە تابڵۆكانی "شەهبازی" وەك یەكێك لە 100 باشترین تابڵۆكانی ئێران لە نێوان 2000 تابڵۆی بەشداربووی پێشبڕكێیەكی هونەریدا لە پیشانگەیەكی تایبەتی زانكۆی "سوڕە" هەڵبژێردراوە.

لە ماوەی كاركردنیدا، لە 2008ەوە، "شیرین شەهبازی" لە 14 پیشانگەدا چ وەك بەشداریكردن و چ بە شێوەی تایبەت چالاكی ئەنجامداوە و یەكەم پێشانگەی تایبەتی لە 2008دا  لە ژێر ناوی نەوەی نوێ (نەسلی نۆ)، لە زانكۆی "سوڕە" كردووەتەوە.

لەو كاتەوە تا ئێستا پیشانگەی تایبەتی جگە لە ئێران، لە كەنەدا، شانشینی یەكگرتووی بەریتانیا و ئەمریكا كردووەتەوە.

ئا: ئەرسەلان رەحمان

كچە فێرخوازێكی 20 ساڵ خۆی سووتاند

كچە فێرخوازێكی 20 ساڵ خۆی سووتاند

10:22:28/12/2013
وارڤین – چەمچەماڵ: بەڕێوبەرایەتی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژی ژنان لە گەرمیان، رایگەیاند، كچە فێرخوازێكی تەمەن بیست ساڵ بەهۆی كێشەیەكی كۆمەڵایەتییەوە خۆی سووتاندووە و بەو هۆیەوە ژیانی لەدەستداوە.

خۆسووتاندنی "ئ.ع" لەدایكبووی 1993، لە گەڕەكی "ئاشتی"ی شارۆچكەی چەمچەماڵ، نوێترین حاڵەتی خۆسووتاندنی ژنانە كە لە رۆژی 26ی كانوونی یەكەم – دیسەمبەری 2013 لە هەرێمی كوردستان تۆمار كرابێت.

لەو بارەیەوە، بەڕێوبەری بەڕێوبەرایەتی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژی ژنان "لەمیعە محەممەد" رایگەیاند، "ئ.ع" فێرخوازی پەیمانگە بووە لە شارۆچكەی چەمچەماڵ و بەهۆی زۆری رێژەی سووتاوییەكەی كاتژمێر 06:00ی ئێوارەی هەمان رۆژ لە نەخۆشخانەی سووتاوی لە شاری سلێمانی ژیانی لەدەستداوە.

گوتیشی: "ئەو كچە گوتەی لێوەرگیراوە، بەڵام سكاڵای لەسەر كەس تۆمار نەكردووە و تا ئێستا روون نەبووەتەوە بۆچی پەنای بردووەتە بەر خۆسووتاندن".

هەر لەو بارەیەوە، گوتەبێژی پۆلیسی چەمچەماڵ نەقیب "جەلال محەممەد"، رایگەیاند، ئەو كچە بە هۆی كێشەیەكی كۆمەڵایەتییەوە پەنای بردووەتە بەر خۆسووتاندن.

روونیشیكردەوە، كەسوكاری لە لێكۆڵینەوە سەرەتاییەكانی پۆلیسدا رەتیانكردووەتەوە كچەكەیان، خۆی سووتاندبێت و رایانگەیاندووە بە هۆی تەقینی سۆپای نەوتییەوە ئاگری گرتووە و سووتاوە. پۆلیس پەڕاوی بۆ ئەو حاڵەتە كردووەتەوە و لێكۆڵینەوە بەردەوامە.

ئا: ئەرسەلان رەحمان

سلێمانی: ژنێك كەوتە ژێر ئۆتۆمبێلی شارەوانی و ژیانی لەدەستدا

سلێمانی: ژنێك كەوتە ژێر ئۆتۆمبێلی شارەوانی و ژیانی لەدەستدا

10:16:28/12/2013
وارڤین – سلێمانی: ژنێكی تەمەن 60 ساڵ، بەهۆی كەوتنە ژێر ئۆتۆمبێلێكی كۆكردنەوەی زبڵ و خاشاك، لە گەڕەكێكی شاری سلێمانی، ژیانی لەدەستدا.

رووداوەكە رۆژی 26ی كانوونی یەكەم – دیسەمبەری 2013، لە گەڕەكی "بەرانان"ی شاری سلێمانی روویداوە و بە گوێرەی لێدوانی شارەوانی‌ سلێمانی، ئەو ژنە ویستوویەتی زبڵ بخاتە ناو ئۆتۆمبێلەكەوە، كەوتووەتە ژێر تایەی دواوەی ئۆتۆمبێلەكەوە و بەو هۆیەوە دەستبەجێ ژیانی لەدەستداوە.

بەرپرسی بەشی خزمەتگوزاری لە شارەوانی سلێمانی "رزگار ئەحمەد" بۆ كەناڵەكانی راگەیاندن، رونیكردەوە، دوای ئەوەی‌ خاشاكی‌ ماڵی‌ خۆیانی‌ كردووەتە ناو ئۆتۆمبیلەكەوە، ئەو ژنە ویستویەتی‌ خاشاكی‌ دیكە بكاتە ناو ئۆتۆمبیلەكەوە كە لەدوروبەری‌ ئۆتۆمبیلەكە بووە، لەو كاتەشدا شۆفێرەكە ئاگادار نەبووەو ژنەكە كەوتووەتە ژێر ئۆتۆمبیلەكەوە و بەو هۆیەوە ژیانی لەدەستداوە.

ئا: ئەرسەلان رەحمان

وردەكاری كوشتنی ژنە مامۆستاكەی خەبات

وردەكاری كوشتنی ژنە مامۆستاكەی خەبات

11:54:24/12/2013
وارڤین – هەولێر: نیوەڕۆی ئەمڕۆ لە كاتی گەڕانەوەی بۆ ماڵ، مامۆستا "لاڤان سامی" لەدایكبووی 1987 لە لایەن كەسێكەوە تەقەی لێكرا و بەهۆی بەركەوتنی چوار فیشەكەوە دەستبەجێ ژیانی لەدەستدا.

تاوانی تیرۆركردنی مامۆستا "لاڤان" ئەمڕۆ سێشەممە 24ی كانوونی یەكەم – دیسەمبەری 2013، لە بەرامبەر بەڕێوبەرایەتی فەرمانگەی كشتوكاڵی شارۆچكەی خەبات، لەناو بازاری سەرەكی ئەو شارۆچكەیە لەلایەن كەسێكەوە بەناوی "عەبدولخالق عەبدوڵڵا" لەدایكبووی 1980، پیشەی كاسب بە دەمانچە ئەنجامدرا.

دوا بەدوای تاوانەكە، "وارڤین" پەیوەندی كرد بە نووسینگەی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی خەباتەوە، بەڵام بە پاساوی بەردەست نەبوونی زانیاری ئامادە نەبوون هیچ شتێك لەو بارەیەوە بڵێن.

هەر لەو چوارچێوەیەدا، "وارڤین" پەیوەندیكرد، بە بەڕێوبەری پۆلیسی شارۆچكەی خەبات عەمید "عەبدولقادر"، بەڵام بە پاساوی نەناسینی ئامادەكاری هەواڵەكە، ئامادە نەبوو لێدوان بدات.

پۆلیسی هەولێر بڵاویكردەوە، دوای كوشتنی مامۆستا "لاڤان" بكوژەكە فیشەكێكی بە سەری خۆیەوە ناوە و دوای گەیاندنی بۆ نەخۆشخانەی فریاكەوتنی هەولێر، لە ژێر نەشتەرگەریدا، ئێوارەی ئەمڕۆ ژیانی لەدەستداوە.

تا ئێستا هۆكاری ئەنجامدانی ئەو تاوانە نەزانراوە و پۆلیس تەرمی مامۆستا "لاڤان"ی گواستووەتەوە بۆ پزیشكی دادوەری هەولێر بە مەبەستی لێكۆڵینەوەی زیاتر.

گوتەبێژ و بەڕێوبەری راگەیاندنی پۆلیسی هەولێر رائید "كاروان عەبدولكەریم" لە پەیجی تایبەتی خۆی لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبووك، بڵاویكردووەتەوە، كە ئەوان دۆسیەیان بۆ تاوانەكە كردووەتەوە و لێكۆڵینەوە بەردەوامە.

كوشتنی مامۆستا "لاڤان سامی" لە كاتێكدا دێت كە حكومەتی هەرێمی كوردستان لە دوا كۆنفرانسی وتارخوێندنەوەی تایبەت بە راگەیاندنی هەڵمەتی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژی ژنان (25ی نۆڤەمبەر) ئاماژەی بە پێشكەوتنی رەوشی ژن  و مافەكانیان لە هەرێمی كوردستان كردبوو.

لەم مانگەدا، تاوانی كوشتنی مامۆستا "لاڤان" بە دووەم حاڵەتی كوشتنی لەو شێوەیە دێتە هەژمار لە سنووری هەولێر ئەنجامدرابێت، دوای ئەوەی لە 2ی كانوونی یەكەم – دیسەمبەری 2013، ئەم مانگەدا لە گەڕەكی "كورانی عەنكاوە"ی شاری هەولێر، كەسێك بەناوی "ش.م.خ"، بە چەكی كڵاشینكۆف كچەكەی خۆی كوشت و دواتر ئارەزوومەندانە خۆی رادەستی پۆلیس كرد. 

ئا: ئەرسەلان رەحمان

خەبات: كه‌مێك له‌مه‌و به‌ر ژنێك بە چەك كوژرا

خەبات: كه‌مێك له‌مه‌و به‌ر ژنێك بە چەك كوژرا

01:38:24/12/2013
وارڤین – خەبات: نیوەڕۆی ئەمڕۆ لە كاتی گەڕانەوەی بۆ ماڵەوە ژنێك لە لایەن كەسێكەوە كوژرا و كەسێكیش بە سەختی بریندار بوو، كە دەگوترێت هەوڵی خۆكوشتنی داوە.

سەرچاوەیەكی نزیك لە تاوانەكە، تایبەت بە وارڤین رایگەیاند، نیوەڕۆی ئەمرۆ لە كاتی گەڕانەوەی بۆ ماڵەوە كەسێك دەستڕێژی گولەی لە ژنە مامۆستایەك كردووە و بەو هۆیەوە دەست بەجێ ئەو مامۆستایە ژیانی لەدەستداوە.

وارڤین پەیوەندی كرد بە نووسینگەی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی خەباتەوە، بەڵام بە پاساوی بەردەست نەبوونی زانیاری ئامادە نەبوون هیچ شتێك لەو بارەیەوە بڵێن.

هەر لەو چوارچێوەیەدا، وارڤین پەیوەندیكرد بە بەڕێوبەری پۆلیسی شارۆچكەی خەبات عەمید عەبدولقادر، بەڵام بە پاساوی نەناسینی ئامادەكاری هەواڵەكە، ئامادە نەبوو لێدوان بدات.

هەر لەو بارەیەوە سەرچاوەیەكی پۆلیس كە نەیویست ناوی ئاشكرا بكرێت، گوتی: "كەسێك بریندارە و هێشتا نەمردووە و پۆلیس هێشتا نەیتوانیوە گوتەی لێوەربگرێت و وردەكاری ئەو تاوانە نازانرێت تا ئەو كاتەی گوتەی شاهێدحاڵ و بریندارەكەش وەردەگیرێت، چوونكە روون نیە ئایا كەسێكی دیكە تەقەی لێكردوون، یان ئەو بریندارە خۆی تاوانەكەی ئەنجامداوە و دواتر هەوڵی خۆكوشتنی داوە".

ئا: ئه‌رسه‌لان ره‌حمان

لە سێیەم دانیشتنی دادگادا تۆمەتباری دۆسیەی نەجیبە قادر هەڕەشەی لە شاهێدێك كرد

لە سێیەم دانیشتنی دادگادا تۆمەتباری دۆسیەی نەجیبە قادر هەڕەشەی لە شاهێدێك كرد

02:16:23/12/2013
وارڤین – سلێمانی: سێیەم دانیشتنی دادگا تایبەت بە دۆسیەی كوژرانی نەجیبە قادر بەڕێوەچوو و لە دانیشتنەكەدا لە كاتی گوێگرتن لە شاهێدێكی دۆسیەكە، تۆمەتباری سەرەكی تاوانەكە هەڕەشەی لە شاهێدەكە كرد و دادوەر دانیشتنەكەی دواخست بۆ رۆژی 28ی كانوونی دووەمی داهاتوو.

ئەمڕۆ دووشەممە 23ی كانوونی یەكەم – دیسەمبەری 2013 سێیەم دانیشتنی دادگای تایبەت بە دۆسیەی "نەجیبە قادر" بەڕێوەچوو.

لە لێدوانێكی تایبەت بۆ "وارڤین"، گوتەبێژی گروپی ژیان "بەهار مونزیر" رایگەیاند، لە دانیشتنەكەی ئەمڕۆدا، چەند شاهێدێك بانگ كرابوون و دادوەر گوێی بۆ شاهێدییەكەیان گرت.

گوتیشی: "یەكێك لە شاهێدەكان برای نەجیبە بوو، دووەمیشیان خزمێكیان بوو، كە لە كاتی گێڕانەوەی شاهێدییەكەیدا، تۆمەتبار بە توندی بەرپەرچی دەدایەوە و تەنانەت هەڕەشەی لێكرد".

هەروەها گوتی: "بڕیارە لە دانیشتنی داهاتوودا، چەند شاهێدێكی دیكە ئامادەی دادگا بكرێن و شاهێدیان لێ وەربگیرێت".
لەو چوارچێوەیەدا، ئەمڕۆ دادوەری دۆسیەكە دانیشتنەكەی كۆتایی پێهێنا و بڕیارە دانیشتنی چوارەمی دادگا رۆژی 28ی كانوونی دووەم – یەنایری 2014 بەڕێوەبچێت.

تاوانی كوشتنی "نەجیبە قادر"، كاتژمێر02:20ی شەوی شەممە - یەكشەممە 30 – 31ی ئازار – مارسی 2013، لە گەڕەكی ئەندازیارانی شارۆچكەی رانیە روویدا و هاوسەرەكەی بەناوی "ع." بە تۆمەتباری سەرەكی تاوانەكە دەناسرێت.

دانیشتنی یەكەمی پرۆسەی دادگاییكردنی تۆمەتباری ئەو دۆسیەیە، رۆژی چوارشەممە 9ی تشرینی یەكەم – ئۆكتۆبەری 213 دەستیپێكرد و دادوەری دۆسیەكە، داوای لە شاهێدەكانی سەلماندن كرد سوێندی یاسایی بخوێنن و شاهێدی خۆیان پێشكەش بە دادگا بكەن و لەو میانەیەدا هەریەك لە باوكی نەجیبە و كوڕێكی خۆی شاهێدیان دا و لە دانیشتنی دووەمیشدا كە رۆژی چوارشەممە 27ی تشرینی دووەم – نۆڤەمبەری 2013 بەڕێوەچوو دادوەر گوێ لە چەند شاهێدێكی دیكە گرت.

"نەجیبه"‌ دایكی چوار منداڵە و پێشتر كێشەی كۆمەڵایەتی لەگەڵ هاوسەرەكەیدا، هەبووە و هاوسەرگیرییەكەیان لەسەر بنەمای "ژن بە ژن" بووە.

بە گوێرەی زانیارییەكانی "وارڤین"، "ع. " هاوسەری نەجیبە، پۆلیس بووە و چەكی پیشەكەی لە لای بووە و پێش ئەنجامدانی ئەو تاوانە بەهۆی ئەوەی تەقەی لە هاووڵاتییەك كردبوو، لە لایەن دادوەرەوە فەرمانی گرتنی بۆ دەرچووبوو. دوای دەركردنی فەرمانی گرتن، ماوەیەك بە شێوەی قاچاخ ژیانی بەسەر دەبرد و دواجار بەهۆی تۆمەتباركردنی بە كوشتنی نەجیبە لە لایەن پۆلیسەوە قۆڵبەستكرا.

ئا: ئەرسەلان رەحمان

السبت، 14 ديسمبر 2013

هه‌رێمه‌ ئارامه‌كه خه‌ریكه‌ ده‌بێته‌ دۆزه‌خ بۆ رۆژنامه‌نوسان

هه‌رێمه‌ ئارامه‌كه خه‌ریكه‌ ده‌بێته‌ دۆزه‌خ بۆ رۆژنامه‌نوسان
رۆژنامه‌وانى: هه‌رێمی‌ كوردستان كه‌ به‌ئارامترین ناوچه‌ی‌ عێراق داده‌نرێت، ئێستا خه‌ریكه‌ بۆ رۆژنامه‌نووسان ده‌بێته‌ زۆنێكی‌ پڕ له‌كێشه‌، به‌تایبه‌تی‌ بۆ ئه‌وانه‌ی‌ بڕیاریانداوه‌ رووبه‌رووی‌ “گه‌نده‌ڵی‌” ببنه‌وه‌.
پێنجشه‌ممه‌ی‌ رابردوو 5ی‌ ئه‌م مانگه‌، ژماره‌یه‌ك چه‌كدار له‌شارۆچكه‌ی‌ كه‌لار (140كم باشووری‌ سلێمانی‌) له‌به‌رچاوی‌ دایكیدا رۆژنامه‌نووس (كاوه‌ گه‌رمیانی‌)یان دایه‌ به‌ر ده‌ستڕێژی‌ گولله‌و گیانی‌ له‌ده‌ستدا، به‌مه‌ش یه‌كێكی‌ تر چووه‌ سه‌ر ژماره‌ی‌ ئه‌و رۆژنامه‌نووسانی‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردستان به‌هۆی‌ “به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی‌ گه‌نده‌ڵی‌” تیرۆركران.
كاوه‌ گه‌رمیانی‌ سه‌رنووسه‌ری‌ گۆڤارێكی‌ “رایه‌ڵ‌”‌و پەیامنێری سایتی‌ ئاوێنه‌نیوز بوو كه‌ زۆربه‌ی‌ بابه‌ته‌كانی‌ په‌یوه‌ست بوون به‌خستنه‌رووی‌ “گه‌نده‌ڵی‌” به‌رپرسانی‌ ناوچه‌كه‌، هه‌ر بۆیه‌ له‌گه‌ڵ‌ بڵاوبوونه‌وه‌ی‌ هه‌واڵی‌ كوشتنیدا راسته‌وخۆ ئاماژه‌ به‌وه‌ كرا كه‌ كاوه‌ به‌هۆی‌ پیشه‌كه‌ی‌‌و ده‌ستبردن بۆ مه‌له‌فه‌ “هه‌ستیاره‌كان”ه‌وه‌ كوژراوه‌.
به‌پێی‌ ئه‌و به‌ڵگه‌ نوسراوو ده‌نگیانه‌ی‌ به‌ر له‌چه‌ند مانگێك بڵاوكرایه‌وه‌، له‌لایه‌ن چه‌ند به‌رپرسێكه‌وه‌ هه‌ڕه‌شه‌ی‌ له‌ناوبردن له‌كاوه‌ گه‌رمیانی‌ كراوه‌، ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ چه‌ند جارێك رێی‌ دادگای‌ پێگیراوه‌و له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌وه‌ش ربووبه‌رووی‌ لێدان‌و ئازاردن‌و هه‌ڕه‌شه‌ بووه‌ته‌وه‌، هه‌موو ئه‌مانه‌ش گومانه‌كانی‌ له‌سه‌ر دۆسێكه‌ ئاڵۆزتر كردووه‌.
كوشتنی‌ كاوه‌ گه‌رمیانی‌ یه‌كه‌م تیرۆری‌ رۆژنامه‌نوسان نییه‌، له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا، به‌ڵكو له‌ماوه‌ی‌ پێنج ساڵی‌ رابردوودا سێ‌ رۆژنامه‌نووس له‌لایه‌ن ژماره‌یه‌ك چه‌كداره‌وه‌ له‌ناوبراون‌و بكوژانیش به‌نهێنی‌ ماونه‌ته‌وه‌، به‌شێكی‌ رۆژنامه‌نووسانی‌ هه‌رێمیش ئۆباڵی‌ ئه‌م تاوانانه‌ ده‌خه‌نه‌ ئه‌ستۆی‌ حیزبه‌ ده‌سه‌ڵاتداره‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان.
ساڵی‌ 2008 له‌شاری‌ كه‌ركوك رۆژنامه‌نووس سۆران مامه‌ حه‌مه‌ له‌به‌رده‌م ماڵه‌كه‌ی‌ خۆیدا كوژراو تائێستاش بكوژه‌كانی‌ به‌شاراوه‌یی‌ ماونه‌ته‌وه‌، سۆران پێشتر چه‌ند به‌ڵگه‌نامه‌یه‌كی‌ له‌سه‌ر به‌رپرسانی‌ ناوچه‌كه‌ بڵاوكردبۆوه‌و ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كردبوو كه‌ چه‌ند دۆسێیه‌كی‌ تریش ئاشكرا ده‌كات.
دووساڵ‌ دواتر له‌شاری‌ هه‌ولێر رۆژنامه‌نووس سه‌رده‌شت عوسمان له‌به‌رده‌م كۆلێژه‌كه‌ی‌ خۆی‌ رفێنراو دواتر له‌شاری‌ موسڵ‌ به‌كوژراوی‌ دۆزرایه‌وه‌و ئه‌میشیان بكوژانی‌ ئاشكرا نه‌بوو، پێشتریش سه‌رده‌شت عوسمان چه‌ند وتارێكی‌ له‌سه‌ر بنه‌ماڵه‌ی‌ بارزانی‌ نوسیبوو.
رۆژنامه‌نووسانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان ترسیان له‌وه‌ هه‌یه‌، دۆسێكه‌ی‌ كاوه‌ گه‌رمیانی‌ هاوشێوه‌ی‌ دۆسێی‌ سۆران‌و سه‌رده‌شت دیزه‌ به‌ده‌رخۆنه‌ بكرێت، بۆیه‌ ئه‌م چه‌ند رۆژه‌ له‌شاره‌ جیاوازه‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان ده‌ستیان داوه‌ته‌ ناڕه‌زایی‌ به‌رفراوان.
رۆژی‌ هه‌ینی‌ رابردوو له‌گه‌ڵ‌ به‌خاكسپاردنی‌ ته‌رمه‌كه‌یدا، ژماره‌یه‌كی‌ زۆری‌ خه‌ڵكی‌ كه‌لار رژانه‌ سه‌رشه‌قامه‌كان‌و داوای‌ ئاشكراكردنی‌ بكوژانی‌ كاوه‌یان كرد، ئه‌م ناڕه‌زاییه‌ رۆژی‌ شه‌ممه‌ په‌ڕیه‌وه‌ بۆ شاری‌ سلێمانی‌‌و دوای‌ ئه‌ویش بۆ دهۆك‌و هه‌ولێر.
كوشتنی‌ كاوه‌ دۆخێكی‌ نائارامی‌ لای‌ ژماره‌یه‌ك له‌رۆژنامه‌نوسانی‌ هه‌رێم دروستكردووه‌و هه‌ندێكیان ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ بۆ پاراستنی‌ گیانیان په‌نیان بردوه‌ته‌ به‌ر هه‌ڵگرتنی‌ چه‌ك، هه‌رچه‌نده‌ ئه‌و رۆژنامه‌نوسانه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ به‌هۆی‌ جۆری‌ كوشتنه‌كانه‌وه‌ پێناچێت چه‌كه‌كانیان فریایان بكه‌وێت.
ره‌نگه‌ حاڵه‌ته‌كانی‌ كوشتن زه‌قترین ئه‌و پێشێلكارییانه‌ بێت كه‌ به‌رامبه‌ر رۆژنامه‌نووسان ده‌كرێت، به‌ڵام ئاماری‌ رێكخراوه‌كانی‌ چاودێری‌ ره‌وشی‌ رۆژنامه‌نووسان ده‌ریده‌خات كه‌ هه‌رێمی‌ كوردستان ژینگه‌یه‌كی‌ ته‌واو له‌بار نییه‌ بۆ كاری‌ رۆژنامه‌نووسی‌.
به‌پێی‌ راپۆرتێكی‌ سه‌نته‌ری‌ میترۆ بۆ چاودێری‌ پێشێلكاری‌ به‌رامبه‌ر رۆژنامه‌نووسان، له‌سه‌ره‌تای‌ ئه‌مساڵه‌وه‌ هه‌تا كاتی‌ ئاماده‌كردنی‌ ئه‌م راپۆرته‌ زیاتر له‌دووسه‌د پێشێلكاری‌ به‌رامبه‌ر رۆژنامه‌نووسان له‌هه‌رێمدا كراوه‌، هه‌ر له‌هه‌ڕه‌شه‌و لێدان‌و ده‌ستگیركردن‌و رێگرتن له‌كاری‌ رۆژنامه‌نووسی‌، تا حاڵه‌تی‌ كوشتن، هاوشێوه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ به‌رامبه‌ر كاوه‌ گه‌رمیانی‌ ئه‌نجامدرا.
ره‌حمان غه‌ریب رێكخه‌ری‌ سه‌نته‌ری‌ میترۆ به‌”نیقاش”ی‌ راگه‌یاند “روداوی‌ كوشتنی‌ كاوه‌ گه‌رمیانی‌ ناوبانگی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‌و ده‌سه‌ڵاتی‌ یه‌كێتی‌ له‌ده‌ره‌وه‌ له‌كه‌دار كردوه‌، بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و له‌كه‌داركردنه‌ پاكبكرێته‌وه‌، پێویسته‌ بكه‌ران‌و داڕێژه‌رانی‌ ئه‌و كاره‌ بدرێته‌ دادگایه‌كی‌ به‌ویژدان”.
رێكخه‌ری‌ سه‌نته‌ری‌ میترۆ وتیشی‌ “رۆژنامه‌نووسان سوورن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ هیچ پینه‌و په‌ڕۆیه‌كی‌ یاسایی‌ قبوڵ ناكه‌ن بۆ ئه‌و رووداوه‌”.
ره‌حمان غه‌ریب ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ روداوه‌كانی‌ ئه‌مدواییه‌ ده‌ریده‌خات كه‌ ره‌وشی‌ رۆژنامه‌نوسی‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردستان له‌ئاستێكی‌ خراپدایه‌، پێشی‌ وایه‌ جاران هه‌موان شانازیان به‌ئارامی‌ ئه‌م هه‌رێمه‌وه‌ ده‌كرد، به‌ڵام به‌وته‌ی‌ ئه‌و رووداوانه‌ی‌ ئێستا هه‌موانی‌ توشی‌ شۆككردوه‌.
له‌هه‌مان رووه‌وه‌ كه‌مال ره‌ئوف، سه‌رنوسه‌ری‌ گۆڤاری‌ شار پێی‌ وایه‌ هه‌رچه‌نده‌ له‌هه‌رێمی كوردستان په‌راوێزێك بۆ ئازادی رۆژنامه‌گه‌ری هه‌یه‌، به‌ڵام “به‌رده‌وام ئه‌م په‌راوێزه‌ش له‌به‌رده‌م هه‌ره‌شه‌ی به‌رته‌سككردنه‌وه‌دا بووه‌و گرفته‌كانی رۆژنامه‌نووسان له‌م هه‌رێمه‌دا به‌ته‌نها له‌وه‌دا چڕنابێته‌وه‌ كه‌ یاسا سه‌روه‌ر نییه‌، به‌ڵكو زۆرجار یاساش وه‌ك چه‌كێكی گوشار له‌سه‌ر رۆژنامه‌نووسان به‌كارده‌هێنرێت”.
كه‌مال ره‌ئوف پێی‌ وایه‌ ترس‌و تۆقاندن، لێدان‌و ئازاردان‌و ته‌نانه‌ت هه‌ره‌شه‌ی مه‌رگیش به‌شێكی تری ئه‌و مه‌ترسیانه‌ن كه‌ له‌سه‌ر ئازادی راده‌ربرین پیاده‌ ده‌كرێن، تیرۆركردنی پۆلێك له‌رۆژنامه‌نووسانیش وه‌ك نمونه‌ ده‌هێنێته‌وه‌ كه‌ تاكو ئێستا بكوژه‌كان له‌لایه‌ن ده‌سه‌ڵاته‌وه‌ نه‌دۆزراونه‌ته‌وه‌.
سه‌رنوسه‌ی‌ گۆڤاری‌ شار به‌”نیقاش”ی‌ وت “بواری رۆژنامه‌گه‌ری  به‌تایبه‌ت بۆ رۆژنامه‌نووسانی ئازادو سه‌ربه‌خۆ، بۆته‌ زۆنگێكی قوڵی لیخن كه‌ نازانرێت كه‌ی‌و چۆن رۆژنامه‌نووسانی تیادا ده‌خنكێنرێن، كاتێكیش تیرۆر ده‌كرێن بكوژه‌كان له‌ژێر چه‌تری لایه‌نه‌ ده‌سه‌ڵاتداره‌كاندا حه‌شار ده‌درێنه‌وه‌”.
هه‌رچه‌نده‌ دووشه‌ممه‌ی‌ رابردوو ده‌زگا ئه‌منییه‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان رایانگه‌یاند كه‌ چوار كه‌سیان به‌تۆمه‌تی‌ كوشتنی‌ رۆژنامه‌نووس كاوه‌ گه‌رمیانی‌ ده‌ستگیركردووه‌‌و پێنج شه‌ممه‌ش ده‌ستگیركردنی‌ دوو كه‌سی‌ تریان راگه‌یاند، به‌ڵام بنه‌ماڵه‌ی‌ رۆژنامه‌نووسه‌ كوژراوه‌كه‌ پێیان وایه‌ گرنگ ئاشكراكردنی‌ ئه‌و كه‌سانه‌یه‌ كه‌ فه‌رمانی‌ كوشتنی‌ كاوه‌یان داوه‌، نه‌ك ده‌ستگیركردنی‌ بكورژه‌كان.
له‌مڕووه‌وه‌ كاروان ئه‌حمه‌د برای‌ رۆژنامه‌نووسه‌ كوژراوه‌كه‌ به‌رۆژنامه‌نووسانی‌ راگه‌یاند ئه‌وان له‌دادگا سكاڵایان له‌سه‌ر چه‌ند به‌رپرسێك تۆماركردووه‌و وتی‌ “كاوه‌ له‌سه‌ر كاری‌ رۆژنامه‌نووسی‌ كوژراوه‌، ئه‌وه‌ی‌ به‌لای‌ ئێمه‌وه‌ مه‌به‌سته‌ ئاشكراكردنی‌ ناوی‌ ئه‌و به‌رپرسانه‌یه‌ كه‌ بكوژه‌كانیان راسپاردووه‌”.
بۆ ده‌ستكه‌وتنی‌ زانیاری‌ زیاتر “نیقاش” په‌یوه‌ندیكرد به‌ژماره‌یه‌ك له‌به‌رپرسه‌ ئه‌منییه‌كانی‌ شارۆچكه‌ی‌ كه‌لارو پارێزگای‌ سلێمانی‌، به‌ڵام سه‌رجه‌میان به‌بیانووی‌ “تێكنه‌چوونی‌ ره‌وتی‌ لێكۆڵینه‌وه‌” ئاماده‌ نه‌بوون لێدوان بده‌ن.
رۆژنامه‌نووسانی‌ هه‌رێمیش چاوه‌ڕێن به‌راستی‌ ئه‌و “ره‌وتی‌ لێكۆڵینه‌وه‌یه‌” شوێنی‌ خۆی‌ بگرێت‌و ژماره‌ی‌ ئه‌و رۆژنامه‌نووسانه‌ زیاد نه‌كه‌ن كه‌ به‌هۆی‌ پیشه‌كه‌یانه‌وه‌ له‌ناو ده‌برێن‌و ئاگری‌ ئه‌و “دۆزه‌خه‌” خامۆش بكرێت كه‌ مه‌ترسی‌ له‌سه‌ر كاری‌ رۆژنامه‌نووسی‌ دروستكردووه‌.
س: نيقاش

الاثنين، 18 نوفمبر 2013

لە وێركشۆپێكدا پرسی كاری میدیایی لەسەر یاسای توندوتیژی خێزانی خرایەڕوو

لە وێركشۆپێكدا پرسی كاری میدیایی لەسەر یاسای توندوتیژی خێزانی خرایەڕوو

12:00:18/11/2013
لايه‌نێك له‌ وێركشۆپه‌كه‌- سلێمانى.
وارڤین – سلێمانی:  لەچوارچێوەی پرۆژەی پاڵپشتی یاسایی، رێكخراوی هاریكاری یاسایی ژنان وێركشۆپێكی لە ژێر ناوی "یاسای توندوتیژی خێزانی و كاركردنى راگەیاندنكاران له‌ باره‌ى ئه‌و ياسايه‌وه‌" سازكرد.

لە وێركشۆپەكەدا، كە رۆژی شەممە 16ی تشرینی دووەم – نۆڤەمبەری 2013 لە سلێمانی بەڕێوەچوو، ژمارەیەكی بەرچاو لە نوێنەرانی كەناڵەكانی راگەیاندنی بینراو، بیستراو و نوسراو بەشداربوون.

بەگوێرەی كارنامەی وێركشۆپەكە، سەرەتا پارێزەر و بەڕێوبەری رێكخراوی هاریكاری یاسایی ژنان "شۆخان حەمە رەشید" پوختەیەكی لە بارەی ماددەكانی  یاسای توندوتیژی خێزانی و  چۆنێتی جێبەجێكردنی ئەو یاسایە و لیژنەی ئاشتەوایی و گرنگی و كێشەكانی بەردەم جێبەجێكردنی یاساكەی خستەڕوو.

دواتر لە ژێر ناونیشانی "رۆژنامەنووس و كێشەكانی لەگەڵ دەقە یاساییەكاندا" پارێزەر "بەكر حەمە سدیق"، بابەتێكی پێشكەشكرد و تێیدا پرسی یاساكانی پەیوەست بە كاری رۆژنامەوانی لەوانە یاسای رێكخستنی كاری رۆژنامەوانی هەرێمی كوردستان و یاسای خراپ بەكارهێنانی مۆبایلی خستەڕوو و دەقە یاساییەكانی بەراورد كردن بە یاسای سزادانی عێراقی ژمارە 111ی ساڵی 1969ی عێراقی.

لەو چوارچێوەیەدا "بەكر حەمە سدیق" باسی لە ماددەكانی 433ی تایبەت بە ناوزڕاندن لە یاسای سزادانی عێراقی و ماددەی 434ی هەمان یاسای تایبەت بە برینداركردنی هەست كرد.

لە بەشێكی دیكەی بابەتەكەیدا ئەو پارێزەرە، سەرنجی رۆژنامەوانانی راكێشا بۆ كاركردن لەسەر پرسەكانی: مامەڵەكردن لەگەڵ ئەو هەواڵانەی پەیوەندیان بە دادگاوه هەیە،‌ ئەو هەواڵانەی پەیوەندیان بە كێشە كۆمەڵایەتی و تاوانە ئاكارییەكانەوە هەیە، هاوڕێ لەگەڵ ئەو هەواڵانەی پەیوەندییان بە كێشە خێزانی و ئاینی و نەتەوەیی و كلتوورییەكانەوە هەیە و داوای لە میدیاكاران كرد، زۆر ورد و ئاكارییانە مامەڵە لەگەڵ ئەو جۆرە هەواڵانە بكەن و لە داڕشتنیاندا وردی و دیقەت بەكار بهێنن.

لە بەشێكی دیكەی وێركشۆپەكەدا، مامۆستای بەشی راگەیاندنی زانكۆی سلێمانی دكتۆر "هەڤاڵ ئەبوبەكر" باسێكی لە بارەی "كاریگەری توندوتیژی لەسەر راگەیاندنەكان و كایەی ئیتیكی راگەیاند" پێشكەشكرد.

"هەڤاڵ ئەبوبەكر" لە باسەكەیدا پرسی كاریگەری راگەیاندنی لە رووماڵی هەواڵە رانەگەیەندراوەكان كرد و ئاماژەی بەوە كرد، بڵاوكردنەوەی هەواڵی رووداوێك رێگەیەكە بۆ بەدیاردە كردنی ئەو رووداوە و بۆ ئەوەی كاریگەری نەرێنی لەسەر تاك و كۆمەڵگە بە شێوەی نەرێنی درووست نەبێت، پێویستە رۆژنامەوانان بە وریاییەوە مامەڵە لەگەڵ رووماڵی هەواڵەكان و داڕشتنەوەیان بكات.

ئەو رەخنەی لە كایەی میدیای كوردی گرت و ئاماژەی بۆ ئەوە كرد، ماوەی چەند ساڵێكە میدیای خۆرئاوایی كار لەسەر جۆرە رۆژنامەوانییەكی پێشكەوتوو لە ژێر ناونیشانی "رۆژنامەوانی بەدواداچوون و كنە و پشكنینی ورد"دا دەكات، بەڵام هێشتا كایەی میدیای كوردی نەگەیشتووەتە ئەو ئاستە.

لە بەشێكی دیكەی بابەتەكەیدا ئەو مامۆستایەی زانكۆ سەرنجی ئامادەبووانی بۆ لای پرسی لاساییكردنەوەی درامە و فیلمە بیانییەكان راكێشا و رایگەیاند، نەوەی دەیەی شەست و حەفتا و هەشتاكانی سەدەی رابردوو، كەوتنە ژێر كاریگەری فیلمە میسر و هندییەكان و لە هەردوو جۆرە فیلمەكانیشدا ژنان كەسایەتییەكی ژێرچەپۆك و چەوساوەن و كەم فیلمی میسری هەیە كە پاڵەوانەكەی لە ژن نەدات و هەمان پاڵەوان رۆڵێكی رێزلێگیراوی لە كۆمەڵگەدا پێدراوە و ئەمە وایكردووە، ئەو جۆرە رەفتارە توندوتیژانە لاساییبكرێنەوە.

هەروەها ئاماژەی بە لایەنە نەرێنییەكانی رۆژنامەوانان كرد و تیشكی خستە سەر خۆبەكەمگرتنی رۆژنامەوانان لە ئاست كەساییەتیه گەندەڵ و لادەرەكان و بە وێنە گرتن لەگەڵیان جارێكی دیكە رۆژنامەوانان بوونەتەوە بە هۆیەك بۆ پارێزگاریكردن لە شكۆی كۆمەڵایەتی ئەو جۆرە كەسانە.

دوای كۆتایهاتنی باسەكەی دكتۆر "هەڤاڵ ئەبو بەكر" بەشداران بە سازدانی وتوێژێكی كراوە و گەڵاڵەكردنی پێشنیاز و راسپاردە كۆتاییان بە وێركشۆپەكە هێنا.

ئا: ئه‌رسه‌لان ره‌حمان

الخميس، 14 نوفمبر 2013

نەزیهە دلێمی مەشخەڵهەڵگری بزوتنەوەی ژنانی عێراق

نەزیهە دلێمی مەشخەڵهەڵگری بزوتنەوەی ژنانی عێراق

07:53:14/11/2013
وارڤین – هەولێر: نەزیهە دلێمی پرشنگدارترین ناوی ژنانی نیوەی دووەمی سەدەی رابردووی عێراق و رۆژهەڵاتی ناوەڕاستە، ئەو یەكەم ژنی عەرەب بوو، كە بووەتە‌ وەزیر، رۆڵێكی كاریگەری هەبووە لە دەرچوونی یاسای باری كەسێتی ساڵی 1959ی عێراق كەلەو سەردەمەدا بێوێنە بووە و گەشتی ژیانی لە 1923ەوە دەستیپێكردووە و لە 2007 كۆتایی پێهاتووە.

وێستگەكانی ژیانی نەزیهە دلێمی:
- نەزیهە دەودەت دلێمی، ساڵی 1923 لە گەڕەكی بارودیەی شاری بەغدا لەدایكبووە. هەر لەوێ قۆناغی سەرەتای تەواو كردووە.

- ساڵی 1941 لە بەشی پزیشكی بەغدا بووەتە فێرخواز و هەمان ساڵیش لەگەڵ هاوڕێكانیدا هەولی كۆكردنەوەی هاوكاری و پیتاكی داوە بۆ پشتیوانی لە سووپای عێراق و پشتگیركردن لە شۆڕشی ئەفسەرانی ئازادیخواز بە سەركردایەتی رەشید عالی گەیلانی.

- لە ناەڕاستی دەیەی چلەكانی سەدەی رابردوو، دەستی بە چالاكی سیاسی كردووە و لەگەڵ ژمارەیەك لە چالاكانی ژنی هاوڕێیدا لە كۆمەڵەی قەڵاچۆكردنی "نازیەت و فاشیزم" كاریكردووە، كە ئەو كاتە سەرۆكی كۆمەڵەكە "ڤیكتۆریا نوعمان" بووە، كە دواتر بووە یەكەم ژنە بێژەری رادیۆی عێراق.

- ساڵی 1948، واتە دوای ساڵێك لە دەرچوونی لە كۆلیژی پزیشكی زانكۆی بەغدا، پەیوەندی بە ریزەكانی حزبی شیوعی عێراقەوە دەكات و بەهۆی توانا و لێهاتوویی لە كاروباری حزبی و تێگەیشتوویی لە سیاسەتدا دەكرێتە ئەندامی لیژنەی مەركەزی حزبی شیوعی. هەر لەو سەردەمەدا بەشداری لە خۆپیشاندان و ناڕەزایەتییەكانی دژ بە پەیمانی "پۆرتسمۆپ" كرد و یەكێك بوو لە رێبەرانی چالاكییەكانی ژنان دژ بە دەسەڵاتی ئینگلیز و ستەمی دەسەڵاتی پادشایەتی عێراق.

- تەواوكردنی زانكۆ بووە سەرەتاییەكی گرنگ لە ژیانی "نەزیهە" و بەهۆی پسپۆڕییەكەیەوە سەرەتا لە نەخۆشخانەی پادشایی عێراق دامەزرا، دواتر گواسترایەوە بۆ نەخۆشخانەی "كەرخ"، پاشان بەهۆی تۆمەتباركردنی بە تاوانی جینائی، رووبەڕووی لێكۆڵینەوە كرایەوە، دواتر گواسترایەوە بۆ شاری سلێمانی و وەك پزیشك لە نەخۆشخانەی سلێمانی كاریدەكرد و تێكەڵی ژیانی رۆژانەی خەڵك بوو، زانیاری زۆری لە بارەی رەوشی ژن و شێوازی گوزەرانی كورد كۆكردەوە، دواتر گواسترایەوە بۆ كەربەلا لە باشووری عێراق و ماوەیەكیش لەوێ كاركردووە و بۆ جارێكی دیكە گواسترایەوە بۆ ناوچەی هۆرەكان. كاركردنی لە باكوور و باشوور و ناوەڕاستی عێراق وایكردبوو، "نەزیهە دلێمی" شارەزاییەكی هەمە لایەن لە بارەی رەوشی ژنان و بارودۆخی كۆمەڵایەتی و ئابووری و فەرهەنگی توێژەكانی كۆمەڵی عێراقی بەدەستبهێنێت و دواجار دواسترایەوە بەغدا.

- لە ماوەی كاركردنی لە ناوچە جیاجیاكانی عێراق، "نەزیهە" توانی لە دوو توێی كتێبێكدا رەوشی ژنی عێراق تۆمار بكات. لەوێوە بیرۆكەی دامەزراندنەوەی رابیتەی لەلا گەڵاڵە بوو، بۆ ئەو مەبەستەش لەگەڵ 30 ژنی خوێندەوار و چالاك كۆبوویەوە و بیرۆكەكەی بۆ روونكردنەوە و بە پشتیوانی ئەوان داوای مۆڵەتی دامەزراندنی رێكخراوێكی ژنانی بە ناوی رێكخراوی "كۆمەڵەی رزگاری ژن" پێشكەش بە دەسەڵاتی پادشایەتی كرد. بەڵام بە بیانووی "پاراستنی بەرژەوەندی گشتی" دەسەڵات مۆڵەتی بە رێكخراوەكە نەدا.

- دوای رێگەگرتن لە راگەیاندنی ئەو رێكخراوە، "دلێمی" دەستیكرد بە كاری رێكخستنی نهێنی بۆ درووستكردنی رێكخراوەكەی و توانی بە بەشداری سەدان ژن، رێكخراوێكی نهێنی بەناوی "رابیتەی بەرگری لە مافی ژنی عێراقی" دابمەزرێنێت و ئامانج و بەرنامەی رێكخراوەكەش بە شێوەی چاپكراوی نهێنی بڵاو بكاتەوە.

- دوای بەرپابوونی شۆڕشی 14ی تەمموزی 1958، سەركردەی شۆڕش و یەكەم سەرۆك كۆماری عێراق "عەبدولكەریم قاسم"، لەسەر راسپاردەی حزبی شیوعی، "نەزیهە دلێمی" وەك وەزیری شارەوانی لە كابینەی حكومەتەكەیدا دەستنیشانكرد و بەم شێوەیە نازناوی یەكەم ژنە وەزیری وڵاتانی عەرەبی بەدەستهێنا، چونكە تا ئەو كاتە لە هیچ وڵاتێكی عەرەبی ژن نەگەیشتبووە پلەی وەزیری.

- لە سەردەمی كاری وەزارەتیدا، رۆڵێكی گرنگی گێڕا لە بنیاتنانەوەی عێراق و دروستكردنی خانوو و شوێنی نیشتەجێبوون بۆ هاووڵاتیان و لە دیارترین كارەكانی سەردەمی وەزیرییەكەی بنیاتنانی ناوچەی "الپورە"ی بەغدا بوو، كە ئێستا پێی دەگوترێت ناوچەی "الصدر".

- لە دوای سەركەوتنی شۆڕش ناوی رێكخراوەكەی  لە "رابیتەی بەرگری لە مافی ژنی عێراقی" گۆڕی بۆ  "رابیتەی ژنی عێراق"، كە لەسەرتاسەری عێراقدا ئەو كاتە 42 هەزار ئەندامی هەبوو. بە هۆی ئەو پشتیوانییەوە، خۆی و رێكخراوەكەی رۆڵێكی گرنگیان گێڕا لە دەرچوونی یاسای باری كەسێتی 188ی ساڵی 1959ی عێراق، كە تێیدا بە رادەیەكی بەرچاو و بێ وێنە لە ئاستی وڵاتانی عەرەبی و ناوچەكە دانی بە مافی ژناندا نابوو.

- دوای سەرهەڵدانی ناكۆكی نێوان عەبدولكەریم قاسم و حزبی شیوعی، "نەزیهە دلێمی" وەك وەزیری بێ وەزارەت مابوویەوە.

- لە سەرەتای ساڵی 1963 سەردانی مۆسكۆی پایتەختی یەكێتی سۆڤیەتی ئەو كاتەی كرد و ئەو كاتەی لە عێراق كودەتای خوێناوی یەكەمی بەعسییەكان دژی عەبدولكەریم قاسم لە 8ی شوباتی 1963 روویدا ئەو لە سۆڤیەت بوو.

- دژی كودەتاچییەكان مۆسكۆی بەرەو پراگ بەجێهێشت و لەوێوە بەشداریكرد لە دروستكردنی بزوتنەوەی "بەرگی لە گەلی عێراق" كە هەریەك لە "محەممەد مەهدی جەواهیری"ی شاعیر و "فەیسەڵ ئەلسامر" و "شاكر خەصباك" گەڵاڵەیان كربوو.

- ساڵی 1968 گەڕایەوە بەغدا و لەگەڵ هاوڕێ شیوعییەكانیدا بە شێوەی نهێنی كەوتەوە كاركردن و لەو ماوەیەدا برایەكی و دایكی كۆچی دواییان كرد.

- ساڵی 1979 بۆ جاری دووەم عێراقی بەجێهێشت و روویكردە ئەڵمانیا.

- ساڵی 2004 ئەنجومەنی حوكم لە عێراق، بڕیاریدا موچەیەكی خانەنشینی بە بڕی 750 دۆلاری مانگانەی بۆ ببڕێتەوە و لە یەكی نیسانی ئەو ساڵەوە بۆی هەژمار كرا.

- دوای ململانێكی درێژخایەن لەگەڵ نەخۆشیدا، كە لە 2002ەوە بەدەستییەوە دەیناڵاند، رۆژی 9ی تشرینی یەكەم – ئۆكتۆبەری 2007، لە تەمەنی 84 ساڵیدا و لە وڵاتی ئەڵمانیا، "نەزیهە دلێمی" كۆچی دواییكرد. لەسەر راسپاردەی پێشمەرگیی خۆی، تەرمەكەیان هێنایەوە بەغدا و لە گۆڕستانی "شێخ مەعروف كەرخی" بەخاكسپێردرا.

سەرچاوەكان:
-عادل حبة، في أربعینیه‌ فقیدتنا الغالیة الدكتورة نزیهة الدلیمي، http://www.alnoor.se/article.asp?id=13838.

- رفعة عبد الرزاق محمد، العراق فی مثل هذا الیوم: رحیل نزیهة الدلیمي، http://www.almadapaper.net/ar/news/

- موقع الجدلیة، ملف من الارشیف: نزیهة الدلیمي، http://www.jadaliyya.com/pages/index/9439/

- بی بی سی: وفاة أول وزیرة في تاریخ العراق،http://news.bbc.co.uk/hi/arabic/world_news/newsid_7036000/7036349.stm

- ویكیبیدیا، نزیهة الدلیمي.

-  إنعام كجه جی، نزیهة الدلیمی الطبیبة العراقیة التی عشقت السیاسة،http://www.ankawa.com/forum/index.php?topic=135693.0;wap2.

- ستار عباس، نزیهة الدلیمی:كارزما المرأة العراقیة فی التاریخ الحدیث،الحوار المتمدن-العدد: 3501 - 2011 / 9 / 29،http://www.ahewar.org/debat/show.art.asp?aid=277511

ئا: ئەرسەلان رەحمان

ئەو كەسەی دەستدرێژی كردە سەر 16 منداڵە كچەكە حوكمدرا

ئەو كەسەی دەستدرێژی كردە سەر 16 منداڵە كچەكە حوكمدرا
01:33:14/11/2013
وارڤین – هەولێر: لە دادگای یەكی تاوانەكانی هەولێر، تاوانباری دەستدرێژیكردنە سەر 16 منداڵ بە سزای زیندانی هەتا هەتایی حوكمدار.

لە دانیشتنی دادگادا، كە دوێنێ چوارشەممە 13ی تشرینی دووەم – نۆڤەمبەری 2013 بەڕێوەچوو، دادگا بڕیاریدا تاوانبار "س.م.ح" بە سزای زیندانی هەتا هەتایی مەحكوم بكا، بەهۆی ساغبوونەوەی تاوانی دەسترێژی سێكسی كردنە سەر 16 منداڵی كچ.

دانیشتنەكەی دادگا بە سەرۆكایەتی دادوەر "عەلی عەوڵا" و بە بەشداری دادوەران "دیار محەممەد" و "ئەبابەكر محەممەد" و بە ئامادەبوونی داواكاری گشتی دادوەر "دیندار نوعمان" و پارێزەری بەرگری لە تۆمەتبار و پارێزەرانی داكۆكی لە مافی تایبەت بەڕێوەچوو.

لە دادگادا دوای خستنەڕووی بەڵگەكان و خوێندنەوەی راپۆرتی لێكۆڵینەوە و دانپێدانانی تاوانبار، هەروەها دۆسیەی دوو لە قوربانییەكانی ئەو تاوانە خرانەڕوو، دادوەر بڕیاری كۆتایی لە بارەی دۆسییەكەوە دەركرد.

بە گوێرەی بڕیارەكە، حوكمەكانی ماددەی 393ی یاسای سزادانی عێراقی ژمارە 111ی ساڵی 1969، دادوەر رایگەیاند، تاوانی دەستدرێژیكردنە سەر منداڵان سزاكەی لەسێدارەدانە، بەڵام بەهۆی ئەوەی تەمەنی تاوانبار نەگەیشتووەتە 20 ساڵ، بۆیە سزاكەی لە لەسێدارەدانەوە دەكرێت بە زیندانی هەتاهەتایی.

الأربعاء، 13 نوفمبر 2013

"لە سلێمانی زیاتر لە 1200 شوێنی لەشفرۆشی هەن و رەنگە لە هەولێر ژمارەكە دوو ئەوەندە بێت"

"لە سلێمانی زیاتر لە 1200 شوێنی لەشفرۆشی هەن و رەنگە لە هەولێر ژمارەكە دوو ئەوەندە بێت"
11:19:13/11/2013
قوربانييه‌كى بازرگانيكردن به‌ جه‌سته‌ى ژنانه‌وه‌، فۆتۆ: نێرگز قادر
وارڤین – سلێمانى: لە دواژمارەی رۆژنامەی ئاوێنەدا، لە ژێر ناونیشانی "ژنان لەناوەڕاست‌ و باشورەوە دەهێنرێن‌ و لە كوردستان دەفرۆشرێن" ستۆرییەك بڵاوكراوەتەوە و تێیدا لەسەر زمانی سەرچاوەیەكی رەسمی رایگەیاندووە،‌ لە سلێمانی زیاتر لە 1200 ماڵ و شوێنی لەشفرۆشی هەن و لەبەر ئەوەی هاولێریش پایتەختە و شارێكی بازرگانییە رەنگە ژمارەكە دوو ئەوەندە بێت.

دەقی ستۆرییەكە:

ژنان لەناوەڕاست‌ و باشورەوە دەهێنرێن‌ و لەكوردستان دەفرۆشرێن

بە گوێرەی‌ وتەی چەند سەرچاوەیەكی فەرمی ‌و ئاگادار، رۆژانە ئەو ژن‌ و كچ‌ و منداڵە نەوجەوانانەی لەناوەڕاست‌ و خواروی عێراق دەژین، لەلایەن كۆمەڵێك دەڵاڵەوە دەكڕدرێن ‌و بەمەبەستی كاری لەشفرۆشی بەرەو كوردستان دەهێنرێن ‌و لێرە دەفرۆشرێنەوە.

یەكێك لەو سەرچاوە ئاگادارانەی، كە بەرەگەز عەرەبە و ماوەی 10 ساڵە له هەرێمی ‌كوردستان دەژی باسی لەوەكرد، كە" زۆربەی ئەو ژن‌ و كچانەی بەرەو هەرێمی كوردستان دەهێنرێن لەدایك‌ و باوك، یاخود مێردەكانیان دەكڕدرێن‌ و لێرە كاری لەشفرۆشیان پێدەكرێت‌ و رەنگە چەند ئەوەندەی پارەكەی خۆیان پێ پەیدا بكرێتەوە".

ئەو كوڕە، ژن‌ و خوشك‌ و خوشكانی ژنەكەیی ‌و زۆربەی كەسوكارەكەی خۆی لەناو یانە شەوانەكانی سەرچنار‌ و شوێنە جیاوازەكاندا سەما دەكەن‌ و كاری لەشفرۆشی دەكەن، منداڵەكانیشیان بەرۆژ دەنێرن بۆ سواڵكردن، بەڵام وەك خۆی باسیكرد،" كەسوكارەكەی من بەویستی خۆیان ئەو كارە دەكەن‌و نەكڕدراون، چ رۆژێكیش ئارەزویان لێنەبێ ناچن بۆ كار".

ئەو چۆنیەتی  بازرگانیكردن ‌و فرۆشتنی ژنەكان بەم شێوەیە باسدەكات: "لەناوەڕاست ‌و خوارووی عێراق خەڵكێكی زۆر هەن، هەژارن، بەشێك لەوانە بێوەژنن ‌و كۆمەڵێك منداڵیان بەسەردا كەوتووە، كە بۆیان بەخێوناكرێت، بەشێكی دیكەیان كچی 14 تا 18 ساڵن‌ و بەهۆی كەمبونەوەی پیاو، خراپی باری ئابووری خەڵكەوە توانای شوكردنیان نییە، بۆیە ماڵە باوانیان توانایان نییە بەخێویان بكەن‌ و حەزدەكەن لەكۆڵیان ببنەوە، چونكە سەرباری خراپی رەوشی ئابووری، رەوشی سیاسیش ناجێگیرەو كەس بەكەس نییە بۆیە رەنگە زۆرجار ئەو كچانە بفڕێندرێن یان بكوژرێن، بۆیە خێزانەكانیان فرۆشتنەكەیان پێباشترە".

دەستا و دەستكردنی ئەو ژنانە ‌و گەیاندنیان به هەرێمی ‌كوردستان چەندین فرتوفێڵی تێدایە. ئەوان كاتێك كچێك یان ژنێك دەكڕن ناسنامەیەكی باری شارستانی بۆ تەزویر دەكەن‌ و ناوی كوڕێكی دەخەنە سەر كە بەمێردی دەیناسێنن ‌و ئەو پیاوەش ناسنامەی ناوی ژنەكەی دەخرێتە سەر‌و لەبابل یان بەغدا، یان هەر شارێكی تر گرێبەستی هاوسەرگیری تەزوریان بۆ دەردەهێنرێت، بەڵام بەشی زۆری ئەو ناسنامە تەزویرانە لەڕێگەی كوڕێكەوە دەكرێت، كە لەبازاڕی دارەسوتاوەكەیە و بەناو خەریكی حەماڵییە، بەڵام گروپێكی گەورەی لەپشتەوەیە، كە خەریكی كاری تەزویراتن. بەهۆی ئەو گرێبەست‌ و ناسنامە تەزویرەوە بەئاسانی سنورەكان دەبڕن تا دەگەنە شارەكانی هەرێمی كوردستان.

بە گوێرەی وتەی سەرچاوە فەرمییەكە، هەندێك لەو ژنانە بەبڕی 2 بۆ 3 ملیۆن دینار لەناوەڕاست ‌و خواروی عێراقەوە دەكڕدرێن‌ و كاتێك دێنە ناو هەرێمی كوردستانەوە دەدرێن بەكۆمەڵێك دەڵاڵی ترو هەریەكێك لەو ژنانە دەبێت رۆژانە 400 بۆ 500 دۆلار پەیدا بكەن چونكە ئەو ژنانە كاتێك دەبرێنە چادرگەكانەوە موشتەریەكان یان كڕیارەكان لەوێوە هەڵیاندەگرن‌ و هەر ژنێكیان دەبێت رۆژانە چوار تا پێنج جار بچن بۆ لەشفرۆشی هەمو جارێكیش 100 تا 150 دۆلار وەربگرن‌ و بیهێننەوە بۆ دەڵاڵەكەی كە كڕیونی واتە هەر چادرێك رۆژانە 1600 تا 2000 دۆلاری تێدا پەیدا دەكرێت. بەڵام ئەو ژنانە چاوەڕوانی رەحمەتی دەڵاڵەكەن، ئەویش خۆیی ‌و ویژدانی بڕێك پارەیان بداتێ یان نا. پاش دوو، سێ مانگ ئەو دەڵاڵە بۆی هەیە بەیەكێكی تری بفرۆشێتەوە.

ئەم ژنانە جگە لەوەی لەشفرۆشییان پێدەكرێت ‌و هیچ مافێكیان نییە زۆر ئازار دەدرێن‌و تەنانەت مافی چونە لای پزیشكیشیان پێنادرێت‌ و ئەمانە هیچ پشكنینێكی‌ تەندروستییان بۆ ناكرێت‌ و نازانرێت ئایا هەڵگری هیچ ڤایرۆسێكی گواستراوەن یان نا.

سەرچاوە فەرمییەكە وردتر لەسەری دەدوێ‌ و ئاماژو بۆ ئەوە دەكات، كە جگە لەم ژنانەی به ‌دوو، سێ ملیۆن دینار دەفرۆشرێن ‌و پاش ماوەیەك مافی ئەوەیان هەیە بگەڕێنەوە ناو كەس‌و كاریان، بەڵام كۆمەڵێكی تر هەن، كە بە 8 بۆ 9 ملیۆن دینار دەفرۆشرێن ‌و مافی گەڕانەوەیان نییە تا مردن.

زۆرێك لەو كچانە چواردە بۆ هەژدە ساڵن ‌و لای دەڵاڵێكی ژنن لەهەولێر، ئەو ژنە دەڵاڵە هەریەكێك لەو كچانە به ‌3000 هەزار دۆلار بۆ مانگێك دەفرۆشێت ‌و لای ئاساییە بیانكەنە ژن بەو مەرجەی دواتر بۆی بگەڕێننەوە تا كڕین ‌و فرۆشتنی دیكەیان پێوە بكات، بەڵام بەدبەختی ئەو كچانە ئەوەیە كە بەهەشت نۆ ملیۆن دینار كڕدراون ‌و تا مردن مافی گەڕانەوەیان نییە بۆ ناو كەسوكاریان. 

سەرچاوە فەرمیەكە ئاماژەی بەوەدا كە بازرگانی ‌و كڕین‌ و فرۆشتنی ژنان یەكێكە لەمەسەلە زۆر هەستیارەكان ‌و رۆژانە بەهۆی كرانەوەی سنورەكانەوە زیاد دەكات، كە زۆرێك لەوانەی دێن‌ و پشكنینیان بۆ دەكرێت ئایدزیانە"، بەڵام كۆمەڵێكی زۆری شاراوە هەن كە هیچ پشكنینێكیان بۆ ناكرێت‌ و خۆیان ڤایرۆسی كۆمەڵگەن، كە رەنگە ئێستا لەسلێمانیدا 1200 ماڵ‌ و شوێنی لەشفرۆشی زیاتر هەبێت، بەڵام ئەم ڕێژەیە بۆ هەولێر دوو ئەوەندەیە چونكە ئەوێ شارێكی بازرگانی ‌و پایتەختە".

الاثنين، 11 نوفمبر 2013

ناشطة: التدخل الحزبي سبب مباشر لتراجع دور المؤسسات النسائية

وارفين

03:23:18/12/2011
وارفين: الناشطة النسائية في مجال حقوق المرأة شيلان حمه نوري في حوار خاص مع وكالة وارفين أعتبرت بأن التشكيلة الحكومية الأخيرة في إقليم كوردستان تجامل النساء في الإقليم وحرصاً منها على زخرفة وتبيض ماء وجهها خارجياً أسست المجلس النسائي لتكون مجرد قالب لا حيلة لها ولا قوة فيما يخص بمشكلة المرأة وتوسيع نشاطاتها لتكون في المستوى المطلوب من تسميتها كمجلس نسائي ضمن التشكيلة الحكومية.

وارفين: السيدة شيلان منظمات المجتمع المدني ونذكر منها المدافعة عن حقوق المرأة بلغ ميلادها العقد الثاني في الإقليم،كيف تقيمين نشاطات هذه المنظمات؟

شيلان: بعد أنتفاضة عام 1991 في إقليم كوردستان بدأ الوعي والتسابق في احياء منظمات المجتمع المدني ووضع بنية للأنظلاق بحالة مؤسساتية تخدم المجتمع بكافة قطاعاته، هنا يمكننا الفصل بين تلك المنظمات التي تتنفس بصيغة حزبية ولها مالها من امكانيات ضخمة وبسند حزبي ولكنها للأسف لا تستطيع القيام بواجبها كمنظمة حقوقية مدنية كونها موصدة بحدود وخطوط حمراء، وهناك آخرى "منظمات" تسعى للحصول على تمويل من أجل ممارسة اعمالها حسب ما يتطلب منها استراتيجيات وقوانين التمدن، ولكنها تبقى ضعيفة من حيث التمويل والنشاط والسبب يعود لعدم وجود أستقلالية في الفكر وتدخل الحزبي في مجمل قطاعات الحياة المدنية والحكومية.

وهناك نقد آخر لكافة المنظمات المدنية النسائية منها ومن ضمنها المنظمات الحكومية وعدم أمتلاكهم لرؤية وستراتيجية واضحة تساعدهم على فهم الواقع والسعي لتجاوز العقبات بحسب الأستراتجية الموضوعة، ومن الطبيعي أن تكون هناك شروخ وضعف في العمل المؤسساتي لأن أي منظمة مهما كانت حجمها تحتاج إلى ستراتيجية ورسالة ورؤية.
فعلا سبيل المثال هناك منظمات تضع نصب عينها العمل من أجل تنشيط الحركة النسائية في المجتمع في حين تتبنى منظمة أخرى عكس ما تصبوا إليه المنظمة الأولى وهنا يتولد حالة صراع مضاد يخرج التنفاس من مضمارها الطبيعي، والأمر هنا لعدم وجود دراسة كافية لطبيعة عمل كل منظمة لغيرها من المنظمات الأخرى، وعدم أحترام نشاطها ورؤيتها.

وارفين: لحل هذه الأزمة أليس من الضروري ان تتحاور هذه المنظمات على طاولة واحدة من اجل نبذ حالة الخلاف والتوصل إلى صيغة مثلى لاعمالها؟

شيلان: هذه فكرة معقولة جداً ولكن المشكلة تكمن في عملية التطبيق وقدرة المنظمات في أتباع القواعد الأساسية للتعايش معاً، وكما أضفت بأن اهم الأسباب هي التدخلات الحزبية في كافة مفاصل الحياة وحتى في الأمور العائلية بدأت رائحتها تطفح، ولأننا لم نتعلم قواعد الحوار والتعامل كوننا شعب فهمنا الديمقراطية ككلمة ولم نستوعب تطبيقها أبداً، كما أن هذه الأمور المدنية أستوردت من الخارج لتحل علينا كقالب فارغ مطلوب منا أن نملئ شواغرها، ولعدم أمتلاكنا كما أسلفت بالقول لأستراتيجية واضحة لتقبل لغة الحوار والتبادل بالإضافة إلى السلطة الحزبية سوف تقف عثرة دون حلول ذلك.

وارفين: كل حزب يغني على ليلاه ، أين الخوف من ذلك؟

شيلان: هذه مسألة حساسة جداً،أن لم تستطع المنظمات الجلوس على طاولة الحوار والتفاوض فمن المستحيل أن تتفق على آليات العمل بشكل ديمقراطي، ولقد تحدثنا سابقاً عن الامر بأن المنظمات تنظر إلى عمل غيرها لتقتبس منها الفكرة وتسعى لنسخ نشاطها، ومن جهة أخرى يجب مراعاة الجندرة في الأمر ولا يجب أن نركز على حالة ثنائية نأخذ بطرف ونترك الآخر، المجتمع له مدلولاته وله توازنه فيجب المحافظة عليه والتركيز على كافة اطرافها والعمل بعدل على كل منها، المنظمات النسائية تحاول لأضفاء روح المراة والدفاع عنها دون مراعاة لثنائيها وهو الرجل فيجب التركيز عليه أيضا ، ولا يجب ان نتكور على حالة مغلقة ونتهم بحراك نسائي أحادي الجانب في مجتمع يحمل ازواجاً لا يمكن فصلها.
وللتأكيد بأننا لن نتفق على حالة واحدة كون كل منا يرغب في وضع بصمته الخاصة من باب التسلق واللمعان الشخصي، مثلاً مجلس المرأة : لم يتفقوا إلى الآن بتسمية المرأة تسمية موحدة بينهم فكل منهم يطلق العنان لنفسه بتسمية خاصة.
آفرت"امرأة"- زن"أمرأة"-خانم"سيدة". ومتى حلت هذه القضية سوف نبشر بطرح آخرى لإيجاد حل لها وبالطبع الزمن لا ينتظرنا بل يسابقنا ونحن نتدرج على خلافات ثانيوة لا امل لها.

وارفين: في ظل هذه التناقضات المريبة ما هو دور الحكومة في كل هذا؟

شيلان: وا اسفاه ، الحكومة بدت استعدادها وبشكل جدي لجعل ورقة النساء كمكياج خارجي يزين بها مظهرها، التشكيلة الحكومية الخامسة اهتمت بقضية المرأة من باب التبهرج ولحقت بها التشكيلة السادسة لجعلها قناعاً يدافعون بها عن أنفسهم، التشكيلة الخامسة للحكومة كانت حزبية والسادسة من حزب آخر، والسباق كان على المرأة وقضيتها دون المساس بجذور مشكلتها، وللتفصيل اكثر فهناك حالات كثيرة أثيرت في الإقليم من قتل وأنتحار، والامر أشبه برعب داخلي يمتلك المرأة في الإقليم، أما حالة الانتحار والتقصي عنها من قبل المسؤولين في الحكومة أسقطت على حالات أجتماعية دون التركيز على أسباب الأنتحار أو القتل، وما هي دوافع الانتحار وأسباب ازدياده، مؤشرات توحي لنا بأن المظف المسؤول عن قضايا الانتحار والقتل لا يولي أي اهتمام بقضية المراة وقصة الأنتحار لديها كون الحكومة لا تملك سياسات صارمة حيال ذلك، وأصبح المسؤول مجرد عبئ على ميزانية الحكومة يتقاضى راتبه دون القيام بواجبه على أكمل وجه.

والأمر الآخر يتعلق بحديثنا الشبه اليومي عن المرأة وقضيتها منذ 20 عاماً دون تحديد دولار أو دينار عراقي واحد من الميزانية العامة للمراة وقضيتها، وان قارنا وضع المرأة مع الدول المتقدمة في قضايا العنف ضد المرأة والمساواة بين الجنسين والديمقراطية، نرى بأن دولة السويد كانت الأولى عالمياً لنشر ثقافة الوعي وحماية حقوق المرأة، كون برلمانها أراد لها التقدم بدعمها مادياً ومعنوياً، وهذا بدوره يدفع المنظمات الحقوقية النسوية للتحرك أكثر،أما لدينا فنحن نتهكم بكيفية الحصول على تمويل خارجي لنشر قضيتنا، وأكبر دليل هو تصريح مدير متابعة العنف ضد المرأة لاحد وسائل الإعلام " حالات القتل والانتحار بحق المرأة في السنوات الأربعة الاخيرة ازداد بشكل مرعب،رغم كل ذلك حكومتنا لم ترتعب من هذه الحالات الأنفة الذكر وكأن شيء لم يحدث بل ويؤكد حرصها على بقاء قضية المرأة داخلياً ميتة وممكيجة خارجياً.

أما صعوبة الحل هو عدم خطة استراتجية للحكومة لحل قضية المرأة وأشكاليتها في المجتمع.
ومن جهة أخرى يجب ان ننظر بان المرأة ونجاحها في الانتخابات كانت بشكل "تزكية"-كوتا- وهي اكبر مثال لعدم الوثوقية بالمرأة وأمكانياتها في جميع مفاصل الحياة، وعدم أيمانهم بها ،حين تقف المرأة في الصف الثاني والرجل من يدير الحوار.

وارفين: إذا تشكيل المجلس النسائي في البرلمان الكوردستاني مجرد صورة لا أكثر؟

شيلان: هذه مرتبطة بسياسة الحكومة الخارجية وجماليتها، لانه من المعيب ان يكون هناك برلمان لا يحتوي على مجلس نسائي خاص بهن، وللاسف النساء في هذا المجلس سلموا انفسهن لتلك السياسة وأصبحن مجرد روبوتات.

وارفين: كيف تنظرون إلى المجلس الإعلى للسيدات والذي تشكل مؤخراً، من حيث مهامه وواجباته؟
شيلان: اعتقد بأن هذا المجلس ان أراد ان يعمل بروح العصر فلديه جميع الأمكانيات المتاحة كما انه يتضمن شريحة واسعة من النسوة المتمتعين بامكانيات سياسية كل منها في حزبها ونرجوا ان لا يكون هدفهم العمل لصالح أحزابهن، ويجب على الحكومة مخاطبة هذا المجلس بشكل مستقل لا أن يكون خطابه نابع من نفس حزبي.

وارفين: هل تقصدين بأن النساء في هذا المجلس لا يمثلون المراة بقدر ما يمثلون أحزابهن؟

شيلان: للوهلة الأولى أستطيع بأن تلك النساء في المجلس الاعلى للسيدات يمثلون أحزابهن اكثر من تمثيلهم الحيادي للمرأة والسبب واضح المعالم لان المرشحة لمنصب تمثيل المرأة في المجلس حصلت على أصواتها بدعم الحزب لها وهي لا تستطيع الخروج عن قرار حزبها خوفاً من أقصائها وعدم ترشيحها لهذه المناصب مرة أخرى، ومن الضروري معرفة أن حالات التمثيل في الامكان الحساسة للمجتمعات المدنية ضمن الحكومة يجب أن يتمتع الشخص بأستقلالية تامة دون انحياز لأي طرف كان من أجل توصيل الرسالة التي اسس المجتمع له.
وعلى سبيل المثال قانون تعدد الزوجات في الدستور العراقي تظاهرت ناشطات ضدها ولم نسمع بتحرك منظمات مدنية لها نفوذها بخصوص القرار الأخير الذي يزيد معاناة المرأة.

وارفين: يمكننا ان نسأل عن الفائدة المرجوة لهذا المجلس للمراة في الإقليم؟

شيلان: أن بقي الأمر كما هو دون تخصيص مبلغ لهن لن يقدموا من الأمر شيئاً، منظمة لها حصتها أم المجلس فلا.

وارفين: وزير الثقافة والناطق الرسمي للحكومة الكوردية قبل الآن صرح لوارفين ، بأن هناك ميزانية مخصصة للمجلس من حصة مجلس الوزراء؟

شيلان: هذا الأمر بعدي عن الصحة لأنني سألت العضوات في المجلس وأفادوني بان لا ميزانية خاصة بهن في المجلس ويتبعن لمجلس الوزراء دون مخصصات، وبعد صدور قرار بتأسيس المجلس قبل سنتين أصبح قيد التنفيذ ولكن دون ميزانية، ولأن معظم الاعضاء حزبيات لا يمكنهم أضافة ما هو ضروري وإيجابي لقرارات وبنود المجلس.

وارفين: هناك مؤسسة حكومة تسمى بمديرة متابعة العنف ضد المرأة وقد تعرضت للكثير من الانتقادات حول عملية الأفصاح ونشر احصائية حول نسبة تعرض النساء للعنف في الإقليم ، كيف تحللون الأمر من طرفكم؟
شيلان: حسب معلوماتنا بانهم نشروا الاحصائية، ولكنهم اعتمدوا على المستشفيات وبالاخص قسم الطوارئ ، وللاسف هذه الاحصائية غير دقيقة أبداً، لانها تفتقد لامور واقعية وجدية كثيرة من حيث عملية جمع البيانات.
وللاسف هناك العديد من العقليات التي تذهب إلى اخفاء الأمور الخاصة المرتبطة بالمرأة من قتل وعنف في إقليم كوردستان ظناً بأنها معيبة لهم ككورد، وناهيك عن اعمالهم التي تبرهن عن جهلهم في العالم الأوربي حينما يرفضك أن كنت كوردي عراقي لأن هناك فكرة مطبوعة لدى الاوربيين بأننا من عشاق قتل النساء، أما عن مهمة المديرية فاظن بأن عملها هي جمع البيانات ورفع الاحصائيات الدقيقة عن حالات العنف والقتل بحق النساء.

وارفين: وهل هذا النوع يفصح للحكومة لكي تفتخر بان تقول بأننا حققنا شيء للمرأة في الإقليم؟
شيلان : لا بد من النظر إلى حكومة الأردن ولندن، فهي تملك مآوي حكومية خاصة بالنساء وتساعد المنظمات النسائية لكي تنشط أكثر بمجالها، أما بخصوص مديرية متابعة العنف في إقليم كوردستان وبآليتها الغير المستقلة وذلك بتطيعم شخصيات حزبية في فيها دون مراعاة الامكانية فهي تعتبر بمثابة مركز حزبي لا أكثر ولا ضرورة لوجودها.
أن لم أقتنع بقضية المرأة فلماذا اخطط لورشة عمل اشرح فيها عمليات التوعية في الوقت لا قناعة لي بان قضية المرأة قضية حساسة ويجب مراعاتها.

وارفين: المؤتمرات الحزبية والذي عقدت قبل فترة من الىن دفعت بالنساء لتبوء مناصب قيادية في الحزب مع ذلك لم تتمكن المرأة في الأفصاح عن نفسها، برأيك ما هي اهم الأسباب في ذلك؟

شيلان: اهم الاسباب في تبوء المرء في المؤتمرات الحزبية لمراكز قيادية هو رغبة الحزب بتطعيم الحزب بعناصر نسائية لاظهار جمالية الحزب فقط لا اكثر، بالطبع كان بالاعتام على نظام " كوتا" لجلب المرأة إلى القيادة، وجهلنا بمفهوم الكوتا ومراده يجعلنا بعيدين عن مضمون الكوتا الذي أراده معظم الدول الأوربية من أجل وضع آلية وخطة أستراتيجية متوسطة الأجل ينتهي مفعولها بأنتهاء فترة مرور المجتمع بحالة وعي والتاكد من ضرورة وجوج المرأة في كافة القطاعات.

اما المشكلة الآخرى تتعلق بالعادات والتقاليد في مجتمعنا الكوردي من حيث تقسيم الاعمال بين الرجل والمرأة، السياسة-القرارات- الغقتصاد هو عمل ذكوري، أما أعمال البيت "تربية الاطفال- وتحضير الطعام فهي نسائية" ومتى وصلت القناعة إلينا بأن لا فرق بين ما يقوم به الرجل والمراة عندها يمكننا التغلب على الكلاسيكية واحلال المفاهيم الحضارية بدلاً عنها.

وارفين: بداية كيف ظهرت مفاهيم الجندرة"المساواة" وما هي الغاية من المساواة وتقسيم العمل بين الجنسين؟

شيلان : في السبعينات من القرن المنصرم كان هناك مفهوم "الجندرة" ولكن ليس بشكلها الصحيح ، فقد أفاد بضرورة خروج المرأة عن دائرة البيت لتعمل أسوة بالرجل أضف إلى ذلك عملها البيتي كانت تضيف كواجب عليها القيام به، أما الرجل فهو سيد الموقف وآغا البيت، وهذا ما يدعون بأن أوربا لديها نفس القوانين ويجب علينا اتباعهم في ذلك، لسنا بصدد كلام لا واقعية له في مجتمعنا فأوربا لها أستراتيجية وقانون يحمي المرأة ويساويه بالرجل،وعلينا أن نتبع ميولنا لخلاص المرأة وليس بقتلها وتقسيمها جسدين بين العمل البيتي وواجبها الوظيفي.

كما ان العادة تطبعت في الإعلام الكوردي أيضاً وذلك بضرورة ظهور الرجل على شاشات الإعلام أما المرأة فلا تملك الجرأة والأمكانية التي يتمتع بها الرجل لأعطاء الإعلام حقه،وربما ياتون بامرأة لتأتي وتتحدث على قناة إعلامية فيبدؤون بشتمها وزمها وزخها بوابل من الأسئلة التي لا معنى لها في فضاء الكلمات.

ومن جانب آخر عادات وتقاليد الشرق الأوسطية حيث أصبحت المراة دليل الشرف وعن طريقها يمكن قتل الرجل سياسياً ومحاربته،وتصبح المرأة ضحية المسلسل اللاخلاقي فيما ينجوا الرجل بأقل الخسائر.

وارفين: برأيك من المسؤول عن هذه الامور؟
شيلان: في المرتبة الأولى الحكومة هي المسؤولة عن ذلك في فتح المجال لهذه العادات البالية وترسيخها في جسد الرجل وعقله، أما ثانياً فهو خطأ المرأة نفسها ولم نقدم أية ضحية لذلك، لأن أية مرحلة جديدة يلزمها قرابين وأضحية كما أن المرأة الحزبية ملتزمة بنظام حزبها وقوانينه ولا تستطيع الخروج عنه،ويجب على كل امرأة مسؤولة أن تظهر أنوثتها وأنسانيتها قبل أي شيء ولكن للأسف النسوة القياديات لا يعترفون بانوثتهن بقدر ما يعترفن بعقلية الحزب وضرورة التقيد به.

وارفين: الأحزاب الكوردية ذات الطابع العلماني هم أكثر الأشخاص هضماً لحقوق المرأة واكبر دليل على ذلك معظم الأشخاص المنتسبون لاحزاب علمانية لديهم زوجتان من النساء؟

شيلان : في كل شيء يتحمل الرجل مغبة عناء المرأة وهو السبب الأول في شدة عناء المرأة، لا يوجد لدينا شيء اسمه علماني وآخر إسلامي نعمل بين الحالتين لنفوز بأكبر قدر من الأصوات لدفع معاناة المرأة إلى الأمام، وقد لاحظنا بأن أكبر حزبين علمانيين في كوردستان ومن خلال أقرار قوانين تخص المرأة منها "الختان" والذي أثار الكثير من التساؤل وقد راى البعض من الشخصيات الحزبية بأنها قضية الختان من المعيب أن يطرح في جلسات البرلمان وبينما رأى إسلامي بأنه ضد هكذا قرار، وعلماني آخر رآها مهزلة كبيرة.

وارفين: دور الملالي ومعلمي التربية الإسلامية وتهجمهم الشرس على المرأة ومنظماتها؟

شيلان: سؤال واقعي جداً وقد أعادني لإضافة سبب آخر لمعانة المرأة وهو رجال الدين ودورهم المتعاقب في مجتمعنا الكوردي في حمل المرأة جوانب سلبية من الحياة وعدم الترفع لقول الحقيقة التي أدعى إليه الأسلام والذي نص على وجوب أحترام حقوق المرأة، لذا يمكننا القول الأمر متوقف على مدى أستوعاب رجال الدين لامور الدين وكيفية تطبيقها على الواقع المعاش، فنرى بان هناك رجال دين ومن مواقع قوة يطيحون بحقوق المراة، في الوقت الذي ينكره الشريعة الإسلامية.

وارفين: أنت كأمرأة كيف تحللين واقع الحكومة بخصوص المرأة بالاخص التشكيلة الحكومية السادسة فهل قدمت للمرأة حقها؟

شيلان : التشكيلة الحكومية الخامسة لا تختلف عن السادسة كلتاهما يجاملون بواقع المرأة من أجل الحصول على أصواتهن اوقات الأنتخابات ، ولا اعتقد بان الحكومة الكوردية في إقليم كوردستان غافلة عن هذه الامور لكي لا تعمل وبشكل جدي لاجل المرأة وقضاياها، من غير المعقول ان يكون لنا مستشارين لهم الخبرة ولهم نصيب وافر من السفر الخارجي فكيف لا يستفيدون من تجارب الغير، ومن جهة اخرى الحكومة مهمومة جداً ومنشغلة بتجهيز ديوان العشائر وتخصيص ميزانيات لها من أجل كسبها وجعلها تحت أبطها، في حين أقدمت على قطع الميزانية الخاصة للمنظمات الغير الحكومية وأبقت على مخصصات رؤساء العشائر كذلك مديرية الشؤون الأجتماعية ، وأعتقد بأن لا ضرورة لمديرية بدون منظمات مدنية مستقلة، ولا أرى أي فرق بين التشكيلة الخامسة والسادسة للحكومة في إقليم كوردستان.  

ارسلان رحمان - ئه‌رسه‌لان ره‌حمان