سینەم مستەفا: لە هەموو ناوچە ئازادكراوەكاندا ناوەندی ژنان كراوەتەوە
وارڤين - هه‌ولێر: هاوسەرۆكی ئەنجومەنی گەلی رۆژئاوا و ئەندامی دەستەی بڵند (سینەم مستەفا) رایدەگەیەنێت، ئەوان هەر لە سەرەتای شۆڕشی سوریاوە، ستراتیژێكی تایبەتییان هەبووە و ئێستا هەموو لایەنە كوردییەكان گەیشتوونەتە ئەو بڕوایەی سیاسەتەكەیان راستتر بووە. ئەو گوتیشی: ئێمە كار بۆ (دەوڵەت - نەتەوە) ناكەین و ئۆتۆنۆمی یاخود فیدراڵی دیموكراتییمان دەوێت. هیواشی خواست كورد پێشەنگایەتی كاروانی دیموكراتی لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاستدا بكات. لەبارەی رۆڵی ژنانیشەوە باس لە بڕیارەكانی ئەنجومەنی گەل لەبارەی پرسی ژنەوە دەكات و دەڵێ لە هەموو شتێكدا ژنان دەبێ خاوەن پێگە بن و لەهەموو ناوچە ئازادكراوەكان ناوەندێكی تایبەت بە ژنان ئاواكراوە.
وارڤین: لە سایەی ئەو رەشەی لە سووریا هاتووەتە ئاراوە، گوزەرانی خەڵكی ئەوێ چۆنە؟
سینەم مستەفا: لە سەرەتای سەرهەڵدانەوە باس لەوە دەكرا، ئەوەی روودەدات بەهاری عەرەبییە، ئێمەش وەك كورد خۆمان بە بەشێكی سەرەكی شۆڕشی سوریا دەزانیین و كوردیش فاكتەرێكی سەرەكییە لە شۆڕشی سوریا و ئەوەی روودەدات لە سوریا تەنیا بەهاری عەرەبی نییە، بەڵكو ئەوەی روودەدات بەهاری گەلانە، چونكە نەتەنیا عەرەب، لە سوریا هەیە، بەڵكو كورد و عەلەوی و نەتەوەكانی دیكەش لە سوریا هەن و ئەمەش بەهاری تەواوی گەلانی سوریایە.
وارڤین: لە ناو ئەو چوارچێوەدا رەوشی كورد بە تایبەتی چۆنە؟
سینەم مستەفا: لە دەستپێكی هەتا نها، رەوشی شۆڕشی سوریا زیاتر ئاڵۆز بووە، چونكە مەلەسەكە بووەتە چەكداری و وێرانكارییەكی زۆر بەسەر خەڵكی سوریادا هاتووە. چونكە وەك دەزانیین ئەو چەكەی بەدەست سوپای ئازادەوە هەیە، هەرچەند هێزیشیان زۆربێت، ناگاتە ئاستی ئەوەی بەدەستی سوپای سوریاوە هەیە.
هێزی گەورە و چەكی گەورە بەدەست سوپاوەیە، ناتوانرێت بە كڵاشینكۆف رووبەڕووی ئەو سوپایە ببیتەوە، بەو رەنگە ماڵوێرانی و كاولكارییەكی زۆر بەسەر میلەتدا هاتووە، خەڵكی سوریا ناچاری ئاوارەبوون بەرەو ئەردەن و توركیا و باشووری كوردستان بوونە.
گەلی كوردیش پشكی لەو ماڵوێرانییە بەركەوتووە. ئێمە دەبینیین گەمارۆیەكی ئابووری زۆر لەسەر ناوچە كوردییەكان هەیە، هەندێك هێز پەیدابوون كە رێگری لەوە دەكەن خۆراك و پێداویستی بگاتە ناوچە كوردییەكان. فشاری زۆر لەسەر كورد دروستكراوە و لە حەلەب و عەفرین هاووڵاتیانی كورد كراونەتە ئامانج.
وارڤین: لە ناو شۆڕشی سوریادا، ژمارەیەكی زۆر هێز و لایەنی چەكداری خاوەن ئایدۆلۆژیای ئیسلامی هەن، ئایا ئەوانیش نەبوونەتە مەترسی لەسەر داهاتوو و چارەنووسی كورد لەو وڵاتەدا؟
سینەم مسته‌فا: ئەو گروپە چەكداریانە لە ناو سوپای ئازاددان، یەك سەركردە و یەك سەركردایەتی دیاریكراویان نییە، هەر یەكەیان فیكریان جیایە و زۆرینەیان هەڵگری فكرێكی ئایدۆلۆژی ئیسلامی سەلەفی هاوشێوەی قاعیدەن، ئەو گروپانە، هەتا ئێستا لەبارەی مافی كوردەوە هەڵوێستیان خراپە و تەنانەت پەلاماری كوردیشیان داوە.
وارڤین: وەك ئەوەی روویدا لە سەرێكانی..
سینەم مسته‌فا: لەسەرێكانی تا ئەمڕۆ شەڕ بەردەوامە و میلەت ئاوارە بووە و یەپەگە لە بەرخوردانێكی پڕ مەزندایە بۆ پاراستنی سەروگیانی هاووڵاتیانی كورد و بەرخوردانی یەپەگە جێگەی ستایشە و ئەوان سەلماندیان، كە پارێزەری گیانی میلەتن و تەنیا پارێزەری پەیەدە نیین، بەڵكو پارێزەری گەلن، گەلیش كاتێك بینی هەڵوێستی یەپەگە چییە پشتیوانی خۆیان زیاتر بۆ ئەو تەڤگەرە دەربریوە.
وارڤین: لەسەرەتاوە وڵاتانی ناوچەكە لە هەوڵدا بوون بۆ دەستتێوەردانی رەوشی سوریا، لێرەشەوە هەوڵدرا بۆ دەستتێوەردان، ئایا ئەو دەستتێوەردانانە لە بەرژەوەندی گەلی كورد و گەلی سوریان بە گشتی؟
سینەم مستەفا: بۆ دەستنیشانكردنی چارەنووسی گەلی كورد لە سوریا، هیچ كەسێك ناتوانێت دەستتێوەردان بكات و كەسیش ئەو مافەی نییە، ئەوەی دەتوانێت ئەو كارە بكات تەنیا گەل خۆیەتی. گەلی كورد و گەلی سوریا خۆی ئیرادەی هەیە و خەبات دەكات و قوربانی داوە، ئەوان تێدەكۆشن، نە گەلی باشوورە و نە پێشمەرگەی باشوورە، ئێستا هەموو هەڤاڵانی یەپەگه و گەلی سوریان.
راستییەكش بڵێین، حكومەتی هەرێم نەیویستووە دەستتێوەردان بكات و لەو كۆبوونەوانەی لێرە ئەنجامدراوون، بێلایەنانە بوون، هەوڵدراوە یەكێتییەك لەناو لایەنەكانی كورد لە سوریا بێتە دی، ئەنجومەنی نەتەوەیی كورد كە لە (16) لایەن پێكهاتبوو، بە هەوڵی بارزانی توانرا، یەكێتییەك بێتە دی، هاپەیمانی هەولێر هاتە واژووكردن.
لەسەر ئەو بنەمایە، ئەو رەوشە نوێیەی هاتووەتە كایەوە قۆناغێكی گرنگە و پێویستی بەو یەكێتییە هەیە، بۆنموونە ئێستا توركیا پشتیوانی ئەو گروپە چەكداریانە دەكات و تەنانەت لە سنووری توركیاوە بۆردومانی سەرێكانی دەكرێت و تانكەكانیان لە رێگەی توركیاوە گەیەندراونەتە سەرێ كانی، تەنانەت ئەمبوڵانسی توركیا هاوكاری بریندارەكانی ئەو گروپە چەكداریانە دەكرد، یەكێكیان كەوتە دەست هێزەكانی یەپەگە، هەموو كەس دەزانێت، چۆن هێزەكانی توركیا هاوكاری ئەو گروپانە دەكات.
لە ئێستادا گروپەكانی (جەبهەی نەسر، غورەبا شام، ئەحفاد رەسول، تەوحید، ئەحفاد نەبی رەسول...هتد) كە ژمارەیان (16) گروپە، روویان لە سەرێكانی كردووە، چی هەیە لە سەرێكانی، گەل خاوەندارێـتی خۆی دەكات، لەوێ ئەنجومەنێكی خۆبەڕێوبەری لە هەموو پێكهاتەكانی كورد، عەرەب، مەسیحی، توركمانیش هەبوون.
بە رێككەوتن ئەو ئەنجومەنە دامەزراوە، ئەوان ئەوەیان ناوێت، دەیانەوێت ئەو دەستكەوتە نەتەوەییانە لەبار بەرن، بەڵام توركیا و لایەنەكانی دیكە ئەوەیان ناوێـت، ئەوانەی پەلاماری سەرێكانی دەدەن، سەلەفی و سەر بە قاعیدەن، لە چەند رۆژی رابردوودا چوونە سەر كریستیانەكان و دەستدرێژیان كردە سەر كچێك و هەموو كچانی كریستیانیان بە حەڵال بۆخۆیان داوەتە قەڵەم.
وارڤین: دەوترێت بەبەر چاوی دایك و باوكییەوە دەستدرێژیان كردووەتە سەر كچەكە..
سینەم مستەفا: بەڵی ئەوە راستە، بەبەر چاوی دایك و باوكییەوە ئەو تاوانەیان ئەنجامداوە. گەلی ئێمە لە سوریا گەلێكی موسڵمانە و توندڕەو نییە، موسڵمانێكی میانڕەوە، ئەوان نایانەوێت بكەونە ژێر ركێفی گروپە توندڕەوەكانەوە، ئەو گروپانەی، كە هیچ حسابێك بۆ مافی مرۆڤ و مافی ژنان ناكەن.
وارڤین: هەندێك لایەن یەپەگە و پەیەدە بە هاوكاریكردنی رژێمی سوریا تۆمەتبار دەكەن و باس لەوە دەكەن، بەشار ئەسەد لە دواهەمین وتاریدا، ستایشی هاوكاری یەپەگەی كردووە بۆ پاراستنی شارە كوردییەكان، ئایا بەراستی پەیوەندییەك هەیە لە نێوان یەپەگە و رژێمدا؟
سینەم مستەفا: ئەو دەنگۆیانە هی سەرەتای سەرهەڵدانی شۆڕش بوون. سیاسەتی ئێمە جیاواز بوو، سیاسەتی ئێمە نە لەگەڵ هێزی رژێم بووە و نە لەگەڵ سوپای ئازاد بووە، لە سەرەتاوە تا ئێستا ئێمە لەسەر هەمان بۆچوون و ستراتیژین، ئێمە زەحمەتی زۆرمان بینی لەو روەوە، فشارمان لەسەر درووستكرا، ئەو پڕوپاگەندانە كاریگەری نەرێنیان هەبوو.
ئێمە سیاسەتی خۆمان هەیە، ئێمە مەجبوور نیین بچینە ریزی لەشكری ئازادەوە، لەشكری ئەم و ئەو، لەشكری خەڵك بین، نە مەجبوریشین بچینە ریزی لەشكری دەوڵەتەوە.
ئێمە هێڵی خۆمان هەبوو، كە هێڵی سێیەم بوو، هێڵی دیموكراتیی، كار بۆ پاراستنی گەلی خۆمان و ناوچەكانی خۆمان دەكەین.
ئێستا هەموو لایەك بۆیان روون بووەتەوە، كە هێڵی ئێمە و سیاسەتی ئێمە راستتر بوو، تەنانەت ئەو لایەنە سیاسییانەی، كە لەسەرەتاوە دژی ئێمە بوون، ئێستا دان بەوەدا دە‌نێن ئێمە راستین.
بۆ نموونە ئەو كاتەی شەڕی سەرێكانی روویدا، شەڕی (گر زیڕۆ)ش چێبوو، كە نزیكەی (25) كیلۆمەتر لە سەرێكانی دوورە، لەوێ كەتیبەیەكی بەعس هەبوو، هەڤاڵانی ئێمە چوون لەوێ چەمبەر كرن، ئەڤ سەرێكانی هاتن وەخت دەخاستن وەرن لوێ دەرێ، گر زیرۆ دەوڵەت هەیە و ئێمەش هەین، ئا‌ریشەك لەوێ چێدەكەن، لوێدەرێ عەقیدەك هاتە كوشتن، هەتا بالەفڕێن دەوڵەت هاتن، هەموو كەس دەزانێـت پرۆپاگەندەیەكی زۆر له دژی ئێمە هەیە و سەرچاوەكانیشیان توركیایە.
وارڤین: لە سەرەتای سەرهەڵدانەوە توركیا لە رێگەی هەرێمەوە دەیویست جێپێیەك بۆخۆی دروستبكات، سەرەتا دەوترا هەرێم لەسەر هێڵی توركیایە، ئایا هیچ گۆڕانێك لە سیاسەتی هەرێمدا بەرامبەر بە ئێوە هاتووەتە كایەوە؟
سینەم مستەفا: كەس ناتوانێت دەستوەربداتە ناو سیاسەتی ئێمە، ئێمە لەسەرەتاوە یەك هێڵ و سیاسەتمان هەیە. هەندێك هەوڵدان هەبوو، بەڵام بە نسیبەت هەرێمی كوردستانەوە من لە كۆبوونەوەكاندا بەشدار بووم، هیچ كات كەسێك نەهاتووە، فشار درووستبكات و دەستوەربداتە كاروبارمانەوە. بە پێچەوانەوە هاوكاریان كردووین.
بۆنموونە لە رووی دروستكردنی پەیوەندی لەگەڵ نەتەوەیەكگرتووەكان و خاچی سوورەوە هاوكاریان كردووین بۆ مەسەلەی هاوكارییەكان.
سەبارەت بە داخستنی سنووریش هەندێ دەنگۆ بڵاو بوونەوە، هەندێ شتی رۆتینی درووستبوون، دەیانویست یەپەگە بەتەنیا پرسی سنووری بەدەست نەبێـت، كۆمیتەیەكی مەدەنی لەنێوان ئێمە و ئەنجومەنی نیشتمانی كوردی درووستبێـت و هێزی چەكدار نەبێت و كۆمیتەیەكی مەدەنی بێت، هێزی چەكدار دوور بێت، كارەكانی پێكهێنانی ئەو كۆمیتەیە درێژەیان كێشا، تا كارەكانی تەواو بوو، ئێستا ئەو كۆمیتەیە هاوكارییەكان دەگەینێتە ناوەوەی سوریا.
ئێمە راستییەك بڵێین، كاتێك كورد رووبەڕووی مەترسی بووبێتەوە، گەل یەكپارچەیە و جیاوازییەكان بەلاوە دەنێت، ئەو شتێكی زۆر باشە و ئیجابییە.
بۆیە لێرەوە سووپاسی هەموو لایەك دەكەین و سووپاسی گەلی كورد لە باشوور و سەرۆك هەرێم (مەسعود بارزانی) دەكەین بۆ هەڵوێستەكانی.
وارڤین: خاتوو سینەم ئاوارەبوونی كورد لە سوریا بەردەوامە و تێبینیدەكرێت، ئەو هاووڵاتیانەی ئاوارە بوونە و روویان لە هەرێم كردووە بەسەر دوو بەرەدا دابەش بوون، بەشێكیان لە سنووری دهۆك ماونەتەوە و بەشێكیشیان روویان لە سلێمانی كردووە، ئەمە لە كاتێكدایە حەق وابوو، هەموویان لە یەك كەمپ كۆكرابانەوە، ئایا هەست ناكەن هۆكاری ئەو دابەشكارییە سیاسییە؟
سینەم مستەفا: راستی نازانم ئەوە چۆن بوو، بەس دەزانم، زۆرینە لە كەمپی دۆمیز نیشتەجێ بوون، رەوشی ئەوانیش لەم وەرزی زستانەدا خراپە، كاتێك مرۆڤ لە ماڵی خۆی دەركەوت، ئیدی كەرامەتی بریندار دەبێت، هەندێك خۆیان ویستیان لە سلێمانی بمێننەوە و روویان لەوێ كردووە، بڕوا ناكەم شتێكی سیاسی بێت.
ئێمە هەمووی وەك هەرێمی كوردستان دەبینین، چ لە سلێمانی بن، یان لە دهۆك كێشە نییە و ئێمە كۆمیتەیەكمان درووستكردووە و ئەو كۆمیتەیە، وەك دەستەیەكی باڵا وایە و سەرپەرشتی هاوكاركردنی ئاوارەكان دەكات، چ لە دۆمیز بن، یان لە سلێمانی و تەنانەت هاوكاری ئاوارەكانی ناو سوریاش دەكات.
وارڤین: لە گفتوگۆكانی ئیمراڵیدا باس لەوە دەكرێت، بەڕێز (ئۆجەلان) رایگەیاندووە، ئەگەر دانووستان پێشبكەوێـت، ئەوا ئەو بڕیار دەدات گەریلا لە قەندیل و ناوچەكانی باكووری سوریا بكێشێتەوە، ئەوەش لە ناوەندی میلـلیەكانی گەل لە خۆرئاوای كوردستان دڵەڕاوكێی دروستكردووە، لە وەها حاڵێكدا بڕیاری ئێوە چی دەبێت و تا چەند پەیوەستی ئەو بڕیارەی كشانەوەیە دەبن؟
سینەم مستەفا: ئەوەی دەگوترێـت، تا ئێستا بە شێوەیەكی رەسمی نییە، قسەكردن لەبارەی كشانەوەی هێزی سەربازی هێشتا زووە، بە بڕوای خۆم، كشانەوەی هێز دوا قۆناغ و هەنگاوە.
كاتێك پەیمانێك لەسەر بنەمای پێدانی مافی كورد لە توركیا لە یاسا و دەستووردا و هەموو مافەكانی كورد بە چاودێری و سەرپەرشتییەكی نێودەوڵەتی هاتە ئاراوە، و مسۆگەر كران لە چوارچێوەی دەستوورێكی دیموكراتییدا، ئەو كاتە خەباتی چەكدار كۆتایی دێت لە توركیا، بەڵام یەپەگە بە هیچ شێوەیەك ناچێتە ئەو پرسەوە، ئەوە پەیوەندی بە توركیاوە هەیە.
تا ئێستاش ئەو گفتوگۆیەی هەیە رەسمی نییە و هەتا روون نەبێتەوە پەكەكە ناكشێتەوە.
وارڤین: ئەو بۆچوونەی باست كرد، سەرپەرشتی نێودەوڵەتی هەبێت، وەك ئەوەی نەتەوەیەكگرتووەكان سەرپەرشتی رێككەوتنی حكومەتی سودان و هەرێمی باشووری ئەو وڵاتەی كرد، تا ئێستا گەنگەشە كراوە لەناو پەكەكەدا، هیچ پێشنیازێك خراوەتە روو بۆ ئەوەی داوای چاودێری و سەرپەرشتی نێونەتەوەیی بكرێت..
سینەم مستەفا: نەخێر تا ئێستا ئەو پرسە نەخراوەتەڕوو، چونكە تا ئێستا كۆبوونەوەكانی دەوڵەت لەگەڵ بەڕێز (ئۆجەلان) بەشێوەی رەسمی نیین، كاتێك پێشكەوتن هاتە ئاراوە، ئەو پرسەش دەخرێتەڕوو.
ئێمە شەڕمان ناوێت و دیموكراتیمان دەوێت، دایكانی كورد و تورك دژی شەڕن، تەنانەت لە سوریاش ئێمە شەڕمان ناوێت، ئێمە بە كوژرانی هەر مرۆڤێك غەمگینین، ئێمە مافێكمان هەیە، ئەو مافەمان نامرێت، هەرچەند خەباتی زۆری بوێت و قوربانی زۆریشی بوێت، بەردەوام دەبین لە تێكۆشان و لەو مافەی خۆمان خۆش نابین و توركیاش سەركەوتوو نابێت لە شەڕكردن و پێویستە كێشەكان بە رێگە چارەی ئاشتی بێنە چارەسەركردن. ئێمە دیموكراسی و ئاشتی لە سوریا دەخوازین.
وارڤین: جێگەی سەرنجە لە سەرەتای سەرهەڵدانەوە تا ئێستا كورد لە سوریا پڕۆژەیەكی سیاسی نەخستووەتەڕوو، كە داخوازییەكانی لەخۆبگرێت، كورد لە سوریا چی دەوێـت، ئۆتۆنۆمی، هەرێمەكی فیدراڵی، نەخشەیەكی تایبەتی هەیە، داواكاری سیاسی كورد چین؟
سینەم مستەفا: ئێمە لە سەرەتای سەرهەڵدانەوە داوای ئۆتۆنۆمی دیموكراتیمان كردووە بۆ ناوچە كوردستانییەكان. چونكە قامیشلۆ جیایە لە عەفرین، دابڕاوە لەنێوان ئەوان گوندی عەرەب، هەیە، ئێمە ئۆتۆنۆمی دیموكراتیمان پێ چارەسەرێكی لۆژیكییە، لەو ناوچانەی كورد هەن، مافی خۆبەڕێوبەری دیموكراتیانەیان هەبێت.
وارڤین: واتە ئێوە داوای نەخشەیەكی سیاسی تایبەت بە كورد ناكەن؟
سینەم مستەفا: نەخێر، ئێمە هیچ كات داوای دەوڵەتێكی كوردی و دەوڵەتی نەتەوەییمان نەكردووە. ئێمە داوای سنووری سیاسمان نەكردووە، ئێستا قۆناغی دەوڵەت نەتەوە قۆناغێكی بەسەر چووە و ئێمە لەو قۆناغە دەرباز بووینە.
بۆ نموونە ئێستا وڵاتانی ئەوروپا یەكێـتی ئەوروپایان دروستكردووە، سنووریان لەناو بردووە، چونكە هەر كاتێك دەوڵەتی نەتەوەیی درووستبوو، كێشە درووستدەبێت، نەتەوەی سەردەست مافی نەتەوەكانی دیكە پێشێلدەكات.
وارڤین: ئەمە هەمان ئایدیای بەڕێز (ئۆجەلان)ە كە بڕوای وایە هێنانەدی دەوڵەتی دیموكراسی چارەسەری ریشەیی كێشەی گەلانە لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست و كوردیش لە توركیا ئاواكردنی دەوڵەتێكی دیموكراسی دەوێت لە بری دەوڵەتێكی نەتەوەیی؟
سینەم مستەفا: بەڵێ ئەوە راستە و ئێمە لەسەر ئەو ئایدیایە كار دەكەین، ئێمە ئەو ئەزموونەمان لە رۆژئاوا دەستپێكردووە، لە هەر ناوچەیەكدا ئەنجومەنمان درووستكردووە و لە رێگەی هەڵبژاردنەوه، گەل خۆی بەڕێوە دەبات و ئەنجومەنەكان درووستبوون، كە هەموو نەتەوە و پێكهاتەكان تێیدا بەشدارن.
ئێمە لەسەر ئەو بنەمایە كار دەكەین، بەڵام كاتێك دەستەی بڵند لەنێوان هەردوو ئەنجومەن درووستكرا، هەندێك لایەن، داوایانكرد، هەرێمێكی فیدراڵ لە سوریا درووستببێت.
ئێمە جیاوازین لەوان، بەڵام بۆ نزیكخستنەوەی بۆچوونەكانمان و گەیشتن بە رێككەوتنێك ئێمەش داوامانكرد، كە ئێمە فیدراڵیەتێكی دیموكراتیمان دەوێت و دەبێت دەستووری داهاتووی سوریا لەسەر ئەو بنەمایە كار بكات و داخوازییەكانی خۆمان خستووەتەڕوو، لەوانە چەسپاندنی مافەكانی كورد و چەسپاندنی سیستەمی فیدراڵیەتی دیموكراتی و بنیاتنانی سیستەمێكی سیاسی پەرلەمانی و دیموكرات، بەڵام تا ئێستا لە لایەن ئۆپۆزسیۆنی سوریاوە وەڵامێكی ئەرێنی نەدراوینەتەوە.
وارڤین: ئەوان هێشتا باس لە كۆماری عەرەبی دەكەن؟
سینەم مستەفا: كۆماری عەرەبی نەماوە، سوریا تەنیا عەرەب نییە، لەسەدا پانزەی سوریا كوردە و مەسیحی و ئاسووری و سریان و شاشان و دورزی هەن، لەسەر ناسنامەی ئێمە نووسراوە عەرەبی سوریا، "یا ئەخی" من عەرەب نیم و كوردم، بۆیە ئێمە سوریای دیموكراتمان دەوێت و بە بڕوای خۆم هەرچەند بارێكی گرانە، بەڵام كورد پێشەنگایەتی دیموكراتی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەكات.
وارڤین: لەدوای شۆڕش و ئازادكردنی ناوچە كوردییەكان، ژنانی كورد رۆڵێكی بەرچاویان پێدراوە و ئەوان لە گۆڕەپانەكەدا بوونیان هەیە و بۆ یەكەمجار لە مێژووی ناوچەكەدا، ژنان كۆبوونەوە و بە هەڵبژاردن نوێنەر و ئەنجومەنی خۆیان هەڵبژارد و لەناو ئەنجومەنی باژێڕەكانیشدا بە شێوەیەكی بەرچاو رۆڵ و ئەركیان پێسپێردرا، لە ئێستا رەوشی ژنان لە ژ دۆخێكدایە؟
سینەم مسته‌فا: نەك تەنیا دوای شۆڕش، بەڵكو پێش شۆڕش ئێمە بە شێوەیەكی سەرەكی كارمان لەسەر ژن كردووە، چونكە كۆمەڵگە بە بێ ژن پێشناكەوێت، ناكرێت تۆ باسی پێشكەوتن بكەیت و نیوەی كۆمەڵگە لە پەراوێز بێت و رۆڵ و ئەركی پێ نەسپێردرێت.
پێویستە ئەوانیش كار بكەن و رۆڵی خۆیان بگێڕن لە سەرخستنی پرسی دیموكراسی، پێشتر ئێمە یەكێتی ستار هەیە تایبەت بە ژن، لەناو شۆڕشیشدا ژنانی كورد رۆڵێكی كارایان گێڕا، بەڵام لەناو ئۆپۆزسیۆن و سوپای ئازاددا تەنانەت یەك ژنیش نابینرێت، لەلای ئێمە و لەناو كورددا ژنان تەنیا ژنی ماڵ نین، بەڵكو ژنی كۆمەڵگەن و بەشدارییەكی كارایان هەیە لەناو جڤاتەكاندا.
كاری ئێمە ئەوەیە ژن ئازاد بێت، ئازاد بەو مانایە نا، كه هەندێك كەس تێیگەیشتوون، بەوەی وادەزانن كە وتت ئازاد، ئیدی بۆ كوێ دەچێت بچێت و چی دەكات بیكات، نا، ئێمە دەمانەوێت ژنان لە رووی هزری و فیكرییەوە ئازاد بن، ئێمە دەمانەوێت ئەو هێزە گەورەی لە ناخی ژندا هەیە، دەركەوێت، ئەو هێزە بۆ خزمەتی كۆمەڵگە بەكار بێت. ئەگەر بمانەوێت جڤاكەك ئازاد بێت، پێویستە ژن ئازاد بێت.
بۆچی ژن تەنیا وەك كەرستەی ناو ماڵ و ئامێری دروستكردنی منداڵ و قاپ شووشتن سەیر بكرێت، ئێمە دەخوازین، ژنیش وەك پیاوان هزریان پێشبكەوێت و بەشداری بكەن، لە كایەكانی ژیان و ئەو فشارانەی خراوەتە سەریان كۆتاییان پێ بێت، ئەو فشارانەی وادەكەن ژنان روو لە خۆكوشتن و خۆ سووتاندن بكەن.
لەناو ئەنجومەنی گەل سەدا چل بۆ ژنان و سەدا چل بۆ پیاوان دانراوە و ئەو سەدا بیستەی دەمێنێتەوە كامەیان زیاتر دەنگی هێنا دەبێتە ئەندام.
لەناو رێبەرایەتیدا ئێمە سیستەمی هاوسەرۆكیمان داناوە، كە هەموو دەسەڵات و جیاووكەكاندا وەكو یەك و یەكسانن، هیچ جیاوازییەك نییە لە نێوان دەسەڵاتی هەردوولادا و ئەوەی دەمێنێتەوە ئەوەیە كە بە راوێژكردن لەگەڵ یەك كارەكان بەڕێوە دەبرێن و ئەمەش ئەزموونێكی نوێیە لە خەباتی سیاسی و مەدەنی ژناندا، كە ئێمە پێیگەیشتووین و دەستكەوتێكی زۆر گرنگی ژنانیشە.
ئەنجومەنە ناوچەییەكانیش ئەنجومەنی گوند و شارەدێ و باژێڕەكان نوێنەرایەتی ژنان (%40)، لەناو ئەنجومەندا (17) كۆمیتە هەیە، لە هەریەك لەوانیش ژن بوونی هەیە، ناوەندی ژن و ماڵی ژن كراونەتەوە و لە هەموو ناوچە ئازادكراوەكاندا، ناوەندی ژن هەیە بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی ژنان.
وارڤین: وەك شەڵتەر پەنای ژنانی هەڕەشەلێكراویش دەدەن؟
سینەم مستەفا: بەڵێ لە هەموو ناوچە و دەڤەرەكان ئەو ناوەندانەی تایبەت بە ژن كراونەتەوە و هەر كێشەیەك هەبێت، سەرەتا هەوڵدەدرێت كێشەكە چارەسەر بكرێت، ئەگەر ژنێك هەڕەشەی لەسەر بێت، پەنادەدرێت.
وارڤین: ئایا هیچ ئامار و داتایەكتان لەبەر دەستە لەبارەی توندوتیژی دژ بە ژنانەوە؟
سینەم مستەفا: لە ئێستادا هیچ ئامارێك لەبەر دەستدا نیە، بەڵام حاڵەت هەن، بۆنموونە لە چەند رۆژی رابردوودا، كچ و كوڕێك لەماڵ دەركەوتبوون، لەلایەن هێزەكانی یەپەگەوە دەستگیركران، كچەكە تەمەنی (14) ساڵ بوو، باوكی هەڕەشەی كوشتنی دەكرد، ئێمە لەگەڵ باوكەكە زۆر وتوێژمان كرد، بۆمان روونكردەوە، كوشتن چارەسەر نییە، دواتر بۆچی كچەكە بكوژرێت، كوڕەكە ئازاد بێت، ئەو مەسەلەیە بە وتوێژ چارەسەر كرا و كچەكە هێشتا منداڵ بوو.
هەروەها هاوسەرگیری بەزۆر قەدەغە كراوە و هاوسەرگیری دووەم لەناو ئەنجومەندا بە تەواوی قەدەغەیە و هەر كەس ژنی دووەم بهێنێت، دەردەكرێت و نابێت دوو ژن بهێنێت، هاوسەرگیری منداڵ قەدەغە كراوە، كچێكی 12 ساڵ یان 14 ساڵ لەكوێ دەتوانێت ئیدارەی ماڵ بكات و بەرپرسیارێتییەكی وا گەورە بخرێتە ئەستۆی، ئەو هێشتا منداڵە، كەمتر لە 18 ساڵ قەدەغەیە، هاوسەرگیری بكات و ژن بەژنیش بەتەواوی قەدەغەیە.
وارڤین: راپۆرتەكان باس لەوە دەكەن، لە كەمپی ئاوارەكانی سوریا لە ئەردەن، بازرگانی بە ژنانەوە دەكرێت و بە سەدان كچی خوار تەمەن پانزە ساڵی بەناوی هاوسەرگیرییەوە كڕین و فرۆشیان پێوە دەكرێت، دەوترێت لە كەمپی دۆمیزی نزیك شاری دهۆكیش ئەو دیاردەیە دووبارە بووەتەوە و ئێواران لە رێگەی دەڵاڵەكانەوە كچانی كەمپەكە دەبرێنە دهۆك بۆ كاری لەشفرۆشی، ئێوە تا چەند ئاگاداری ئەو مەسەلەیەن..
سینەم مستەفا: ئێمە تازە ئەوەمان بیستووە، زۆر غەمگینین، كاتێك مرۆڤێك كۆچبەر دەبێت و لە ماڵ و حاڵی خۆی ئاوارە دەبێت، ماڵوێران دەبێت، لاواز دەبێت، ئەو ئامادەیە هەموو قوربانییەك بدات بۆ ئەوەی كەرامەتی پارێزراو بێت.
هەندێك كەسی لاواز ئەو هەلەیان قۆستووەتەوە و كێشەكە لەوەدایه، كە خەلیجییەكان بەناوی ئیمزاكردنی گرێبەستیشەوە ئەو كارە دەكەن. دوای ئەوەی دوو سێ رۆژ ژنەكە مارە دەكەن، دەیخەنە بازاری لەشفرۆشییەوە.
بەڵێ لە ئەردەن ئەو حاڵەتە درووستبووە، بەڵام زۆر ئازارم چەشت بەوەی كە بیستم لە كەمپی دۆمیزیش ئەو تاوانە بەرامبەر بە ژنان دەكرێت، بەڕاستی زۆر ئازاردەرە لێرە لەناو باشووری كوردستان، كەسانێك هەبن، لاوازی و لێقەوماوی كوردانی خۆرئاوا بقۆزنەوە و بەو جۆرە بەكاریان بهێنێت و ناچاریان بكات بۆ كاری لەشفرۆشی.
بە راستی مخابن ئەوە لێرە روودەدات. ئێمە لە هەوڵداین لە رێگەی كۆمیتەیەكەوە بەدواداچوون بۆ ئەو مەسەلەیە بكەین.
پرۆفایل:
ناو: سینەم مستەفا محەممەد.
لەدایكبووی: 6/ 12 / 1956، دیمەشق.
لە قۆناغی منداڵیدا لە دیمەشق و حمس ژیاوە.
بەشی زمانی ئینگلیزی لە كۆلیژی ئادابی زانكۆی حەلەب تەواو كردووه.
لە ساڵی 1975 چووەتە ناو ژیانی هاوسەرییەوە و چوار منداڵی هەیە.
5 ساڵ لە حەلەب ژیاوە و دواتر خێزانەكەیان روویكردووەتە عەرەبستانی سعودیە و بۆ ماوەی 20 ساڵ لە عەرەبستان ماونەتەوە.
لەوێ مامۆستای زمانی ئینگلیزی بووە و بۆماوەی 5 ساڵیش سەرپەرشتیاری پەروەردەی كەرتی باشووری عەرەبستان بووە.
ساڵی 1999 گەڕاوەتەوە سوریا و لەسەرەتای سەرهەڵدانی خەڵكی سوریاوە پەیوەندی كردووە بە شۆڕشەوە.
لە ئێستا هاوسەرۆكی ئەنجومەنی گەلی رۆژئاوا و ئەندامی دەستەی بڵندە.
ئا: ئه‌رسه‌لان ره‌حمان.
ليست هناك تعليقات:
إرسال تعليق